Les verbes pronominaux – francuskie czasowniki zwrotne

Budowa czasowników zwrotnych

Czasownik zwrotny zawiera zaimek se (się), np.:

• se préparer – przygotować się

• se laver – myć się.

Zaimek zwrotny jest uzgodniony z osobą, której dotyczy:

Uwaga! Przed samogłoską i h niemym trzy zaimki zwrotne ulegają elizji: 

• me➡ m’, 

• te➡ t’, 

• se➡ s’.

Zajrzyj do naszego tekstu o francuskiej wymowie: Elizja i łączenia międzywyrazowe w języku francuskim

Odmiana czasowników zwrotnych

Poniżej przedstawiamy odmianę czasowników zwrotnych w poznanych już czasach francuskich na przykładzie czasownika se laver (myć się).

Aby właściwie odmieniać czasowniki zwrotne, przypomnij sobie podstawową odmianę francuskich czasowników regularnych (les verbes réguliers) i nieregularnych (les verbes irréguliers).

Podział czasowników zwrotnych

Mamy kilka kategorii czasowników zwrotnych:

• takie, w których zaimek się pełni funkcję dopełnienia bliższego (kogo? – siebie) lub dalszego (komu? – sobie),

• wyrażające czynność wzajemną między dwiema (lub więcej) osobami (siebie/sobie, wzajemnie),

• takie, w których się jest elementem składowym czasownika i nie pełni żadnej funkcji.

Poniżej przyjrzymy się każdej z tych grup.

Czasowniki z zaimkiem jako dopełnieniem bliższym lub dalszym

Zaimek zwrotny może pełnić w zdaniu funkcję:

• dopełnienia bliższego (COD) i odpowiada na pytanie kogo? → się
  

  Je lave mon enfant.

  Myję (kogo?) moje dziecko.
  Je me lave.

  Myję (kogo?) się (czyli siebie; osoba mówiąca wykonuje czynność na sobie samej).

• dopełnienia dalszego (COI) i odpowiada na pytanie komu? → sobie
  W czasie passé composé nie uzgadniamy formy le participe passé z podmiotem. Porównajmy:

  Je me suis lavée.

  Umyłam się (siebie).
  Je me suis lavé les mains.

  Umyłam sobie ręce.

Do tej kategorii czasowników należą m.in.:

Czasowniki zwrotne wyrażające czynność wzajemną

W tym zdaniu mamy przykład czasownika w formie zwrotnej wyrażającej wzajemność:

• se téléphoner – dzwonić do siebie (wzajemnie)

• se voir – widzieć się (nawzajem)

• se marier – pobrać się

• s’envoyer – wysyłać sobie

• se saluer – kłaniać się sobie, pozdrawiać się (wzajemnie).

Czasownikom tym mogą towarzyszyć określenia:

• mutuellement – wzajemnie

• l’un l’autre – jeden drugiego.

Czasowniki wyłącznie zwrotne

Kolejną grupę czasowników stanowią te, które występują tylko w formie zwrotnej i zaimek se jest ich integralnym elementem. Są one ważne do zapamiętania, ponieważ niektóre z nich nie są zwrotne w języku polskim.

Oto kilka czasowników, które występują tylko w formie zwrotnej:

• se souvenir de – pamiętać

• s’évanouir – zemdleć

• se moquer de – śmiać się z kogoś, drwić

• s’enfuir – uciekać

• s’asseoir – siadać, usiąść

• s’abonner à – prenumerować

• se soucier de… – troszczyć się / martwić się o…

• se réfugier – schronić się

• se méfier de – nie ufać

• s’efforcer de… – starać się…

• se taire – milczeć, zamilknąć

• se reposer – odpoczywać.

Wskazówka: Staraj się zapamiętywać, z jakim przyimkiem występuje czasownik.

Popularne czasowniki zwrotne po francusku – lista

Oto przykłady czasowników zwrotnych w języku francuskim: 

• s’intéresser à – interesować się

• se mettre à – zaczynać coś robić

• s’habituer à – przyzwyczajać się do

• se trouver – znajdować się

• se promener – spacerować

• se coucher – kłaść się spać

• s’inquiéter – martwić się

• se servir de – posługiwać się

• s’occuper de – zajmować się

• s’arrêter de – przestać coś robić.

Francuskie i polskie czasowniki zwrotne – różnice

Niektóre czasowniki zwrotne w języku francuskim nie są zwrotne w języku polskim i na odwrót – nie zawsze czasownik zwrotny w języku polskim jest też czasownikiem zwrotnym w języku francuskim. Porównaj poniższe przykłady:

• se souvenir de – pamiętać

• s’enfuir – uciekać

• se taire – milczeć

• se reposer – odpoczywać

• apprendre – uczyć się

• divorcer – rozwieść się

• hésiter – wahać się

• réfléchir – zastanawiać się.

Zaimki zwrotne w zdaniu

Twierdzenia

W zdaniach twierdzących zaimek zwrotny występuje bezpośrednio przed czasownikiem.

W przypadku czasu futur proche miejsce zaimka zwrotnego (me, te, se, nous, vous) jest przed bezokolicznikiem. Pamiętajmy, żeby uzgodnić go z podmiotem, np.:

Sprawdź tekst o francuskim czasie przyszłym bliskim: Le futur proche

Przeczenia

W zdaniu przeczącym zaimek zwrotny postawimy zawsze przed czasownikiem:

Więcej o przeczeniach i odmowie w języku francuskim przeczytasz tutaj: La négation

W czasie passé composé zaimek wystąpi przed czasownikiem posiłkowym (être).

Do nauki francuskich czasów przeszłych polecamy nasze wpisy: Le passé composé | Participe passé

Pytania

W pytaniach zaimek zwrotny również zostaje przed czasownikiem. Porównaj zapisy z inwersją i bez:

Pierwszy zaimek vous to zaimek zwrotny się, a ten połączony z czasownikiem (appelez-vous) to podmiot wy/pan/pani.

O pytaniach pisaliśmy tu: Zacznij zadawać pytania po francusku

Rozkazy

W trybie rozkazującym zaimek zwrotny stawiamy po czasowniku z łącznikiem, np.:

Powtórkę z francuskiego trybu rozkazującego znajdziesz na naszym blogu: L’impératif

Entraînons-nous !

Czas na ćwiczenia! Przetłumacz poniższe zdania z języka polskiego na francuski, wykorzystując zasady dotyczące czasowników zwrotnych.

1. Jak się nazywacie?

   Comment vous vous appelez ?

2. Zbliżamy się do ronda.

   Nous nous approchons du rond-point.

3. Oni dobrze się znają.

   Ils se connaissent bien.

4. One i ja spotykamy się u Jeanne.

   Elles et moi, nous nous voyons chez Jeanne.

5. Oni nie rozumieją się i chcą się rozejść.

   Ils ne se comprennent pas et ils veulent se séparer.

6. Ty też chcesz odpocząć?

   Toi aussi, tu veux te reposer ?

7. Oni kładą się spać o 11.

   Ils se couchent à onze heures.

8. Zapisaliśmy się na kurs tańca.

   Nous nous sommes inscrits à un cours de danse.

9. Umyłam sobie włosy twoim szamponem.

   Je me suis lavé les cheveux avec ton shampoing.

10. Pamiętasz swoje dziecięce lata?

    Tu te souviens de tes années d’enfance ?

Pokaż odpowiedzi