Rodzajniki są nieodłączną częścią języka francuskiego, ale są sytuacje, kiedy je opuszczamy. W tym artykule zebraliśmy najważniejsze przypadki, w których pominiemy rodzajnik – od podstawowych konstrukcji po idiomy i przysłowia.
Przypominamy, że w języku francuskim występują trzy typy rodzajników: nieokreślone i określone oraz cząstkowe. Istnieją także formy ściągnięte rodzajników, o których przeczytasz tutaj: Au, aux, du, des.
Jak już wiesz z naszego tekstu o rodzajnikach określonych i nieokreślonych, rzeczownik nie zawsze wymaga towarzystwa rodzajnika. W języku francuskim rodzajnik pominiemy m.in.:
przed nazwami miast (np. Paris, Lyon, ale: le Havre, le Caire, la Havane) i niektórych krajów (np. Israël, Cuba, Andorre, Monaco)
przed nazwami miesięcy (janvier, ale: le mois de janvier – miesiąc styczeń)
przed nazwami dni tygodnia, jeśli dotyczą najbliższego dnia (np. samedi –w tę sobotę, ale: le samedi – w każdą sobotę)
po słowach określających ilość (np. une boîte de chocolats).
Teraz przyjrzymy się bardziej złożonym przypadkom.
Na początek omówimy brak rodzajnika w grupie czasownik (wyrażenie czasownikowe) + przyimek + rzeczownik. W wielu przypadkach, gdy po czasowniku występuje przyimek (np. de, à, en) i rzeczownik, opuszcza się rodzajnik.
Sprawdź też nasz artykuł o przyimkach miejsca: Les prépositions de lieu.
Gdy rzeczownik z rodzajnikiem cząstkowym du / de l’ / de la lub nieokreślonym des postawimy po czasowniku z przyimkiem de, opuszczamy rodzajnik i zostawiamy tylko przyimek de. Oto schemat tej redukcji:
de + du/de l’/de la = de
de + des = de
Wyrażenia, po których wystąpi przyimek de + rzeczownik:
avoir besoin de | potrzebować |
avoir envie de | mieć ochotę na |
avoir honte de | wstydzić się (kogo? czego?) |
avoir peur de | bać się (kogo? czego?) |
Inne wyrażenia z czasownikiem avoir znajdziesz w naszym artykule: Dwa filary francuskiej gramatyki – czasowniki ÊTRE i AVOIR.
Na przykład:
J’ai besoin de calme (de du calme).
J’ai besoin d’outils (de des outils).
J’ai envie de glace (de de la glace).
Po przyimku à rodzajnik nie występuje wtedy, gdy rzeczownik:
tworzy z czasownikiem pewną całość znaczeniową, np.
se mettre à genoux – uklęknąć
lub przybiera wartość przysłówka, np.:
aller à pied – iść pieszo
parler à voix basse / à voix haute – mówić cicho/głośno itd.
Po przyimku en rzeczownik występuje najczęściej bez rodzajnika, np.:
aller en voiture (en train, en avion, en bus, en bateau)
voyager en été (en hiver, en automne)
travailler en silence / en présence de – pracować w ciszy / w obecności…
mettre en doute – podać w wątpliwość.
Po przyimku sans zwykle opuszczamy rodzajnik przed rzeczownikiem, np.:
Po przyimku avec opuszczamy rodzajnik przed rzeczownikiem abstrakcyjnym, np.:
W takim przypadku rzeczownik przybiera wartość przysłówka:
avec précision – précisément (dokładnie)
avec rapidité – rapidement (szybko)
avec prudence – prudemment (ostrożnie).
O przysłówkach pisaliśmy tutaj: Tworzenie przysłówków w języku francuskim.
Rodzajnik opuszczamy po przyimku par wtedy, gdy określamy przyczynę lub sposób wykonania czynności.
Gdy po czasowniku être (być) lub devenir (stawać się / zostać) podajemy narodowość, zawód, wykonywaną funkcję lub wyznanie, opuszczamy rodzajnik (rzeczownik występuje w funkcji orzecznika – l’attribut du sujet).
Dotyczy to również następujących czasowników:
nommer / être nommé – mianować / zostać mianowanym
appeler / être appelé – nazywać / być nazywanym
élire / être élu – wybierać przez głosowanie / zostać wybranym
choisir / être choisi – wybierać / być wybranym.
Gdy rzeczownik użyty po czasowniku być jest w jakiś sposób określony (np. przymiotnikiem lub zdaniem względnym), używamy go z odpowiednim rodzajnikiem zgodnie z zasadami określoności.
Rodzajnik nieokreślony un/une/des i cząstkowy du / de la / de l’ / des opuszczamy po przeczeniu i zastępujemy go przyimkiem de (zajrzyj do wpisu: La négation).
Uwaga! Rodzajnik określony jest zachowany po przeczeniu.
Rodzajnika nie stosujemy też w przeczeniu ne… aucun/aucune, np.
Rodzajnik opuszczamy przy wyliczaniu rzeczowników, gdy traktujemy je jako pewną całość oraz gdy zestawiamy je parami.
Gdy chcemy zwrócić uwagę oddzielnie na każdy z rzeczowników, używamy ich z rodzajnikami, np.: Dans ma valise, il y avait des chemises, un pantalon blanc, une brosse à dents et une serviette.
Rodzajnik może być pominięty w różnych napisach, nazwach, ogłoszeniach, reklamach, adresach, tytułach książek i filmów oraz artykułów prasowych, np.:
Salon de coiffure – Salon fryzjerski
Maison à vendre – Dom do sprzedania
Stationnement interdit – Zakaz postoju.
Rodzajnik zwykle opuszczamy po czasownikach:
manquer de – brakować (komu? czego?)
changer de – wymieniać/zmieniać (co)
se tromper de – pomylić.
Spójrz na przykłady:
Rzeczownik bez rodzajnika występuje w wielu wyrażeniach czasownikowych, np. avoir faim, oraz w niektórych powiedzeniach i sentencjach.
Rozpocznij naukę francuskiego w aplikacji do nauki języków Prestonly. Wypróbuj bezpłatnie przez 7 dni i zyskaj:
Czas na ćwiczenia! Przetłumacz poniższe zdania z języka polskiego na francuski, wykorzystując zasady dotyczące opuszczania rodzajnika.
Ewa
Czas na przypomnienie podstawowych informacji o adjectifs et pronoms possessifs, czyli o zaimkach dzierżawczych, które pozwalają na wyrażenie przynależności (kiedy coś należy do kogoś).
Karolina
W języku francuskim występują trzy typy rodzajników: nieokreślone, określone, cząstkowe. W tym artykule omówimy użycie rodzajników nieokreślonych i określonych. Przeczytaj i zrozum, jakie informacje o rzeczowniku przekazuje każdy z nich.
Ewa
Język francuski wydaje się wielu osobom trudny głównie ze względu na wymowę. Dlatego wyjaśniamy dwa podstawowe zagadnienia fonetyczne, dzięki którym łatwiej opanujesz rozumienie tekstu mówionego. Zapraszamy Cię do świata elizji i łączeń międzywyrazowych.
