Le passé composé – jak mówić o przeszłości po francusku?

Poznajmy le passé composé, jeden z podstawowych czasów przeszłych języka francuskiego.

Kiedy używamy le passé composé?

Le passé composé jest czasem przeszłym dokonanym. Wyraża on czynność, która w chwili obecnej jest już zakończona (dokonana), a także:

• wystąpiła tylko jeden raz (w dokładnie określonym albo też nieokreślonym momencie przeszłości), np.:
  

  Elle a acheté sa maison en janvier.

  Ona kupiła swój dom w styczniu.
  Elle a fini ses études en 2010.

  Ona skończyła studia w 2010 roku.
  J’ai préparé le dîner.

  Przygotowałam kolację.

• dokonała się w określonym przedziale czasu albo wiemy, kiedy się rozpoczęła lub zakończyła, np.:
  

  Elle a nettoyé sa chambre en une heure.

  Ona posprzątała swój pokój w ciągu godziny.
  Il a travaillé de sept heures à quinze heures.

  On pracował od godziny siódmej do piętnastej.
  Après l’accident, il a été à l’hôpital.

  Po wypadku był w szpitalu.
  Nous avons habité en France pendant trois ans.

  Mieszkaliśmy we Francji przez trzy lata.

Le passé composé – określenia czasu

W celu określenia czasu w zdaniach z le passé composé często używa się wyrażeń typu:

Budowa czasu le passé composé

To czas przeszły złożony, składa się z dwóch elementów:

• czasownika posiłkowego (l’auxiliaire): avoir (mieć) lub être (być)

• imiesłowu czasu przeszłego (le participe passé).

Czasownikiem posiłkowym dla większości czasowników jest avoir odmieniany w czasie teraźniejszym (traci tu swoje znaczenie mieć).

Szczegóły tworzenia imiesłowu czasu przeszłego opisaliśmy w artykule: Participe passé. Tutaj przypomnimy tylko podstawowe schematy:

• czasowniki pierwszej grupy: końcówka -er → -é, np.

  • chanter – chanté

  • aider – aidé

• czasowniki drugiej grupy: końcówka -ir → -i

  • finir – fini

  • choisir – choisi

• czasowniki trzeciej grupy (nieregularne) mają różne końcówki

  • czasowniki z końcówkami -ire, -re → imiesłów zakończony w pisowni na -t lub -s, a w wymowie na -i

  • czasowniki z końcówkami -oir, -oire → imiesłów zakończony na -u

  • czasowniki z końcówkami -ire, -ir, -dre → imiesłów zakończony na -u

  • niektóre czasowniki z końcówką -ir → imiesłów zakończony na -ert

Poniżej przykład odmiany czasowników z posiłkowymi avoir (mieć) lub être:

Zapamiętaj:

• w odmianie z posiłkowym avoir le participe passé jest taki sam dla wszystkich osób, odmieniamy tylko avoir

• w odmianie z posiłkowym être formę imiesłowu (np. entré) uzgadniamy z rodzajem osoby, dodając e w rodzaju żeńskim, oraz z liczbą, dodając s w liczbie mnogiej.

Uwaga! Uzgodnienia te dotyczą pisowni, natomiast wymowa jest taka sama we wszystkich osobach.

Le passé composé – pytania

W języku francuskim pytania możemy tworzyć na różne sposoby. Poniższa tabela zawiera przykłady pytań z inwersją i bez.

Więcej o tworzeniu pytań przeczytasz w naszym tekście: Zacznij zadawać pytania po francusku

Le passé composé – przeczenia

Formę przeczącą czasu le passé composé tworzymy w następujący sposób: partykułę ne stawiamy przed czasownikiem posiłkowym, a drugą część przeczenia (pas, rien, plus, jamais, pas encore) po czasowniku posiłkowym, np.:

Chcesz dowiedzieć się więcej o przeczeniach? Przeczytaj nasz tekst: La négation.

Przeczenia z czasownikami zwrotnymi

W przypadku czasowników zwrotnych pomiędzy ne… pas wstawiamy zaimek zwrotny i odmieniony czasownik posiłkowy être, participe passé stawiamy po przeczeniu:

Le passé composé a inne elementy zdania

Przysłówki

Między czasownikiem posiłkowym a le participe passé może się znaleźć przysłówek, np.:

Zaimki

Gdy w zdaniu z czasem le passé composé chcemy użyć zaimków: me, te, nous, vous, lui, leur, postawimy je przed czasownikiem posiłkowym, np.:

Sprawdź nasze teksty o francuskich zaimkach: Zaimki wskazujące | Zaimki dzierżawcze | Zaimki dopełnienia bliższego i dalszego.

Podsumowanie

Czas passé composé nazywa czynność jednorazową, dokonaną oraz taką, o której wiemy, kiedy się rozpoczęła lub zakończyła, albo gdy wskazany jest czas jej trwania.

Entraînons-nous !

Przetłumacz poniższe zdania z języka polskiego na francuski i przy okazji poćwicz użycie le passé composé!

1. Na szczęście nie było rannych.

   Heureusement, il n’y a pas eu de blessés.

2. Dużo się uczyliśmy.

   Nous avons beaucoup étudié.

3. Oni nie przyszli.

   Ils ne sont pas venus.

4. Powiedział mi całą prawdę.

   Il m’a dit toute la vérité.

5. Otworzyłeś okno?

   Tu as ouvert la fenêtre ? / As-tu ouvert la fenêtre ?

6. To prawda, że on nigdy nie pił alkoholu?

   C’est vrai qu’il n’a jamais bu d’alcool ?

7. Nie słuchałeś (-łaś).

   Tu n’as pas écouté.

8. Wypełniłem ten kwestionariusz w (ciągu) 10 minut.

   J’ai rempli ce questionnaire en dix minutes.

9. Mama nic ci nie powiedziała dzisiaj rano?

   Maman ne t’a rien dit, ce matin ?

10. Moja kuzynka wróciła niedawno do Polski.

    Ma cousine est rentrée récemment en Pologne.

Pokaż odpowiedzi