Jednym z wyzwań w nauce niemieckiego jest poprawne stosowanie przypadków. Dziś powtórzymy sobie użycie celownika (Dativ) i biernika (Akkusativ). Poniższy przewodnik pomoże Ci je rozróżnić, odmieniać i stosować w praktyce.
Przeczytaj nasze teksty o niemieckich przypadkach: Nominativ | Akkusativ | Dativ.
Biernik odpowiada na pytania: wen? was? (kogo? co?). Celownik odpowiada na pytanie wem? (komu? czemu?).
Wybór pomiędzy biernikiem i celownikiem uzależniony jest od znaczenia użytego w zdaniu czasownika. Jeśli jest mowa o ruchu czy przemieszczaniu się, to wybieramy biernik. Jeśli natomiast mówimy o położeniu czy lokalizacji, to używamy celownika.
Oto przypomnienie odmiany rodzajników oraz zaimka kein w bierniku (Akkusativ) i celowniku (Dativ):
Maskulinum | Femininum | Neutrum | Plural | |
|---|---|---|---|---|
Nom. | der | die | das | die |
Akk. | den | die | das | die |
Dat. | dem | der | dem | den |
Podczas nauki niemieckiej odmiany, zwróć uwagę na przyimki. To one często wskazują, jakiego przypadka użyć.
Przyimki łączące się zawsze z biernikiem (Akkusativ):
durch – przez
durch den Wald – przez las
für – dla
für dich – dla ciebie
gegen – przeciw(ko)
gegen den Krieg – przeciwko wojnie
ohne – bez
ohne meinen Freund – bez mojego przyjaciela
um (herum) – wokół
um das Haus herum – wokół domu
entlang – wzdłuż
die Küste entlang – wzdłuż wybrzeża
Przyimki łączące się zawsze z celownikiem (Dativ) to:
aus – z (ze środka)
aus der Schublade – z szuflady
außer – poza, oprócz
außer uns – poza nami, oprócz nas
bei – u, przy
bei meiner Familie – u mojej rodziny
mit – z (kimś, czymś)
mit unseren Eltern – z naszymi rodzicami
nach – po, do + miasto, region, państwo
nach Paris – do Paryża;
nach England – do Anglii
seit – od jakiegoś czasu do teraz
seit 18 Jahren – od 18 lat
von – od (kogoś, miejsca)
von meinen Eltern – od moich rodziców
zu – do (osób, miejsc)
zu meinen Nachbarn – do moich sąsiadów
W języku niemieckim istnieje grupa przyimków, które mogą łączyć się z rzeczownikami i zaimkami zarówno w bierniku (Akkusativ), jak i w celowniku (Dativ). Są to tzw. przyimki zmienne (Wechselpräpositionen). Do tej grupy należą:
in – do, w
unter – pod, wśród
auf – na (poziom)
vor – przed
an – na (pion), przy
hinter – za
neben – obok
zwischen – pomiędzy
über – nad.
Przyimki miejsca łączą się z celownikiem (Dativ) lub biernikiem (Akkusativ) – w zależności od tego, z jakim czasownikiem się łączą i na jakie pytanie ten czasownik odpowiada, tj.
Wohin? (dokąd?) ➡ Akkusativ (biernik)
Wo? (gdzie?) ➡ Dativ (celownik).
Powtórka z tworzenia pytań po niemiecku: W-Fragen – pytania o informacje.
Oto wybrane pary czasowników statycznych i dynamicznych, które łączą się z Dativem i Akkusativem:
Czasowniki statyczne (wo? – Dativ) | Czasowniki dynamiczne (wohin? – Akkusativ) |
|---|---|
liegen leżeć | legen kłaść |
stehen stać | stellen stawiać |
hängen wisieć | hängen wieszać |
sitzen siedzieć | sich setzen siadać |
Porównaj przykłady umieszczone w tabeli.
Przyimek | Dativ Wo? — Gdzie? | Akkusativ Wohin? — Dokąd? |
|---|---|---|
AN na (pion), np. na ścianie, przy | Das Foto hängt an der Wand. Zdjęcie wisi na ścianie. | Er hängt das Foto an die Wand. On wiesza zdjęcie na ścianę. |
AUF na (poziom), np. na stole, na podłodze | Die Vase steht auf dem Tisch. Wazon stoi na stole. | Sie stellt die Vase auf den Tisch. Ona stawia wazon na stół. |
IN do, w | Wir sind in der Stadt. Jesteśmy w mieście. | Wir fahren in die Stadt. Jedziemy do miasta. |
HINTER za | Das Bild steht hinter dem Schrank. Obraz stoi za szafą. | Ich stelle das Bild hinter den Schrank. Wstawiam obraz za szafę. |
NEBEN obok | Das Glas steht neben der Vase. | Sie stellt das Glas neben die Vase. |
ÜBER nad | Die Lampe hängt über dem Tisch. Lampa wisi nad stołem. | Er hängt die Lampe über den Tisch. On wiesza lampę nad stołem. |
UNTER pod, wśród | Die Zeitschrift liegt unter dem Buch. Czasopismo leży pod książką. | Ich lege die Zeitschrift unter das Buch. Wkładam czasopismo pod książkę. |
VOR przed | Ein Paket liegt vor der Tür. Paczka leży przed drzwiami. | Sie legt ein Paket vor die Tür. Ona kładzie paczkę przed drzwiami. |
ZWISCHEN między, pomiędzy | Das Kind sitzt zwischen den Eltern. Dziecko siedzi pomiędzy rodzicami. | Das Kind setzt sich zwischen die Eltern. Dziecko siada pomiędzy rodzicami. |
W codziennej mowie Niemcy często łączą przyimki i rodzajniki w krótsze formy. Zapamiętaj poniższe skróty:
in das = ins
in dem = im
an das = ans
an dem = am
auf das = aufs
zu dem = zum
zu der = zur
bei dem = beim
Więcej o przyimku in przeczytasz tutaj: INS czy IM – czyli jak używać niemieckiego przyimka IN.
Pamiętaj, że zaimki osobowe również odmieniają się przez przypadki:
Nominativ mianownik | Akkusativ biernik | Dativ celownik |
|---|---|---|
ich | mich | mir |
du | dich | dir |
er | ihn | ihm |
sie | sie | ihr |
es | es | ihm |
wir | uns | uns |
ihr | euch | euch |
sie/Sie | sie/Sie | ihnen/Ihnen |
Zajrzyj do naszego wpisu: Odmiana zaimków osobowych w języku niemieckim.
Jeśli w zdaniu mamy dwa dopełnienia i oba występują jako rzeczowniki, to najpierw użyjemy celownika (Dativ), a później biernika (Akkusativ), np.:
Jeśli jedno z dopełnień jest zaimkiem, a drugie rzeczownikiem, zawsze użyjemy najpierw zaimka, np.:
Jeśli w zdaniu wystąpią dwa dopełnienia w formie zaimków, to najpierw użyjemy biernika, a dopiero potem celownika, np.:
Jeśli nadal nie znasz szyku niemieckich zdań, koniecznie przeczytaj nasz tekst: Jak tworzyć proste zdania po niemiecku.
Rozpocznij naukę niemieckiego w aplikacji do nauki języków Prestonly. Wypróbuj bezpłatnie przez 7 dni i zyskaj:
Czas na ćwiczenia. Uzupełnij poniższe zdania odpowiednimi przyimkami.
Karolina
Rodzajniki informują nas między innymi o rodzaju rzeczownika. W języku niemieckim występują trzy rodzaje rzeczowników: męski (m), żeński (f), nijaki (n). Większość słowników do określania rodzaju rzeczownika stosuje oznaczenia maskulin (m), feminin (f), neutrum (n). Wyróżniamy dwa typy rodzajników: określone i nieokreślone.
Karolina
Zaimek pytający rozpoczyna tzw. pytania o informację, po niemiecku nazywane również W-Fragen, ponieważ wszystkie zaimki pytajne rozpoczynają się na literę w.
Karolina
Zaimki osobowe (Personalpronomen) w zdaniu zastępują użyty wcześniej rzeczownik i pomagają nam unikać powtórzeń. Niemieckie zaimki osobowe przybierają różne formy – a to dlatego, że nie tylko wskazują osobę i liczbę, ale odmieniają się także przez przypadki.
