Niemieckie rodzajniki określone i nieokreślone

Rodzajniki informują nas między innymi o rodzaju rzeczownika. W języku niemieckim występują trzy rodzaje rzeczowników: męski (m), żeński (f), nijaki (n). Większość słowników do określania rodzaju rzeczownika stosuje oznaczenia maskulin (m), feminin (f), neutrum (n). Wyróżniamy dwa typy rodzajników: określone i nieokreślone.

Rodzajniki niemieckie – odmiana

Oto formy podstawowe niemieckich rodzajników w mianowniku (Nominativ) w liczbie pojedynczej:

Nominativ, podobnie jak mianownik w języku polskim, odpowiada na pytania wer? was? (kto? co?).

Pamiętaj, że rodzaje rzeczowników w języku niemieckim nie zawsze pokrywają się z rodzajami ich polskich odpowiedników, i dlatego zawsze należy uczyć się nowych wyrazów wraz z ich rodzajnikami.

Rodzajnik określony

Rodzajnika określonego (bestimmter Artikel) używamy przed rzeczownikami oznaczającymi osoby lub rzeczy znane i konkretne. Rodzajników nie tłumaczymy na język polski, rodzajnik określony można natomiast porównać do zaimka wskazującego ten/ta/to:

Rodzajnik nieokreślony

Rodzajnik nieokreślony (unbestimmter Artikel) poprzedza rzeczownik oznaczający osobę lub rzecz nieokreśloną, jedną z wielu. Nie tłumaczymy go, ale jego znaczenie jest zbliżone do jakiś lub jeden, np. 

Brak rodzajnika

Rodzajnik zerowy, czyli brak rodzajnika, w niemieckiej gramatyce dotyczy głównie:

• imion i nazwisk
  

  Er heißt Paul Müller.

  On nazywa się Paul Müller.

• nazw miast i większości krajów
  

  Ich fahre nach Uppsala. Uppsala ist in Schweden.

  Jadę do Uppsali. Uppsala jest w Szwecji.

• rzeczowników nazywających materiały
  

  Der Rock ist aus Baumwolle.

  Spódnica jest z bawełny.

• rzeczowników oznaczających zawody
  

  Ich bin Lehrerin.

  Jestem nauczycielką.

• rzeczowników oznaczających narodowości
  

  Er ist Engländer.

  On jest Anglikiem.

• liczebników
  

  Unsere Hausnummer ist 70.

  Numer naszego domu to 70.

• pojęć abstrakcyjnych

  • Zeit – czas

  • Glück – szczęście

• stałych zwrotów, wyrażeń oraz powiedzeń
  

  Zeit ist Geld

  Czas to pieniądz
  von Beruf

  z zawodu.

Rodzajnik a rzeczowniki złożone

Warto wiedzieć, że w języku niemieckim funkcjonuje bardzo dużo rzeczowników złożonych. Zawsze przyjmują one rodzajnik ostatniego rzeczownika składowego, np.:

• die Maschine (maszyna) → die Waschmaschine (pralka)

• der Fahrer (kierowca) → der Busfahrer (kierowca autobusu).

Ostatni rzeczownik w wyrazie jest podstawą jego znaczenia, np.

• das Kartenspiel – gra w karty (das Spiel – gra)

• die Spielkarten – karty do gry (die Karten – karty).

Übungszeit

Uzupełnij zdania odpowiednimi rodzajnikami określonymi i nieokreślonymi, stosując powyższe zasady. Jeśli w danej luce nie powinien znaleźć się rodzajnik, wstaw w niej znak „–”.

1. Das ist ____ Stuhl. ____ Stuhl ist aus Holz. (To jest krzesło. Krzesło jest z drewna.)

   Das ist ein Stuhl. Der Stuhl ist aus Holz.

2. Mein Freund ist ____ Franzose. (Mój przyjaciel jest Francuzem.)

   Mein Freund ist – Franzose.

3. ____ Schülerin ist fleißig. (Uczennica jest pracowita.)

   Die Schülerin ist fleißig.

4. ____ Frau kommt aus England. (Kobieta pochodzi z Anglii.)

   Die Frau kommt aus England.

5. Wir reisen nach ____ Norwegen. (Podróżujemy do Norwegii.)

   Wir reisen nach – Norwegen.

6. Sie ist ____ Schriftstellerin. (Ona jest pisarką.)

   Sie ist – Schriftstellerin.

7. Der Tisch ist aus ____ Holz. (Stół jest z drewna.)

   Der Tisch ist aus – Holz.

8. Mein Nachbar ist ____ Informatiker von ____ Beruf. (Mój sąsiad jest z zawodu informatykiem.)

   Mein Nachbar ist – Informatiker von – Beruf.

9. ____ Tasse ist aus ____ Porzellan. (Filiżanka jest z porcelany.)

   Die Tasse ist aus – Porzellan.

10. Das ist ____ Haus. ____ Haus ist klein. (To jest dom. Dom jest mały.)

    Das ist ein Haus. Das Haus ist klein.

Pokaż odpowiedzi