Francuskie przymiotniki o podwójnym znaczeniu

W języku francuskim przymiotniki zwykle stawiamy po rzeczowniku. Istnieją pewne wyjątki od tej reguły – napisaliśmy o nich tutaj: Przymiotnik i jego miejsce w języku francuskim. Jest także grupa przymiotników, które mogą przeskakiwać przed i za rzeczownik w zależności od kontekstu.

Przyjrzyjmy się kilku ciekawym przypadkom, które wraz ze zmianą miejsca zmieniają też swoje znaczenie. Jak się za chwilę przekonasz, przymiotnik postawiony przed rzeczownikiem wyraża bardziej subiektywne spojrzenie na osobę lub rzecz i jest zwykle użyty w sensie przenośnym.

curieux – ciekawy, dziwny

Kiedy chcemy powiedzieć, że ktoś jest czegoś ciekawy, to przymiotnik curieux umieścimy po rzeczowniku. Jeśli zaś mamy na myśli kogoś dziwnego (bizarre, étrange), to curieux przeniesiemy przed rzeczownik. Powiemy:

• une personne curieuse – osoba ciekawa, chłonna wiedzy

• une curieuse personne – dziwna osoba (ale: une personne bizarre/étrange).

brillant – błyszczący, błyskotliwy

Przymiotnik brillant może odnosić się zarówno do cech fizycznych, jak i do charakteru czy intelektu. Popatrz na poniższe przykłady:

• les yeux brillants – błyszczące oczy

• un brillant élève – błyskotliwy/inteligentny uczeń.

Zajrzyj też do naszego tekstu o rodzajnikach, aby wiedzieć, kiedy napisać un(e), a kiedy les: Francuskie rodzajniki określone i nieokreślone.

pauvre – biedny, nieszczęśliwy

Jeśli mówimy o kimś biednym, bez pieniędzy – przymiotnik pauvre postawimy po rzeczowniku. A jeśli chcemy powiedzieć, że jest nam kogoś żal, pauvre znajdzie się przed rzeczownikiem.

• une fille pauvre – dziewczyna, która jest biedna

• une pauvre fille – biedna/nieszczęśliwa dziewczyna.

propre – czysty, własny

Przymiotnik propre może oznaczać albo coś czystego, albo coś własnego.

• une serviette propre – czysty ręcznik

• ma propre serviette – mój własny ręcznik.

Więcej o zaimkach dzierżawczych (mon, ma, mes itd.) w języku francuskim przeczytasz tutaj: Adjectifs possessifs.

sale – brudny, nieprzyjemny

Przymiotnika sale możemy użyć, kiedy mamy na myśli coś fizycznie brudnego, ale też, kiedy mówimy o czymś lub kimś nieprzyjemnym. Porównaj:

• des chaussettes sales – brudne skarpetki

• Quel sale temps ! – Jaka paskudna pogoda!

• Lui, c’est un sale type. – To nieprzyjemny facet.

dur – twardy, ciężki do zniesienia

Przymiotnik dur ma dwa znaczenia – twardy, a także ciężki/trudny do zniesienia (difficile, pénible).

• un œuf dur – jajko na twardo

• une dure journée – ciężki dzień.

grand – wysoki, wielki/ważny

Przymiotnik grand może odnosić się do cech fizycznych, czyli kogoś wysokiego, a w sensie metaforycznym – do czyjejś reputacji. Spójrz:

• un homme grand – wysoki człowiek (un homme de haute taille)

• un grand homme – wielki/ważny człowiek (un homme important/célèbre).

seul – samotny, jeden/jedyny

Kiedy przymiotnik seul ustawimy po rzeczowniku, będzie oznaczał kogoś samotnego, natomiast przed rzeczownikiem użyjemy go, jeśli mamy na myśli coś pojedynczego czy jedynego.

• un homme seul – samotny człowiek (solitaire)

• une seule solution – jedyne rozwiązanie (un/une, unique).

chic – elegancki, równy/fajny

Przymiotnik chic może odnosić się do wyglądu, a także do cech charakteru. Porównaj:

• une fille chic – elegancka dziewczyna

• une chic fille – równa/fajna dziewczyna.

Uwaga! Przymiotnik chic jest nieodmienny. Powiemy więc: un homme chic – elegancki mężczyzna, une femme chic – elegancka kobieta.

ancien – stary, poprzedni/były/dawniejszy

Mając na myśli coś starego, wieloletniego przymiotnik ancien ustawimy po rzeczowniku. W tym sensie możemy zastąpić go przymiotnikiem vieux. Przed rzeczownikiem przymiotnik ten będzie synonimem słów dawny, poprzedni.

• des meubles anciens – stare meble, antyki 

• une ancienne adresse – poprzedni/stary adres.

brave – dzielny/odważny, dobry/porządny

Jeśli przymiotnik brave stoi po rzeczowniku, określa on kogoś odważnego (courageux), natomiast przed rzeczownikiem będzie oznaczał kogoś poczciwego (bon, honnête).

• un homme brave – odważny człowiek

• un brave homme – dobry, poczciwy człowiek.

Przymiotniki o podwójnym znaczeniu – podsumowanie

W poniższej tabeli zebraliśmy wszystkie omówione przymiotniki, których znaczenie zmienia się w zależności od ich położenia względem rzeczownika. Mamy nadzieję, że takie zestawienie ułatwi Ci naukę tych nietypowych słówek.

Entraînons-nous !

Przetłumacz poniższe zdania z języka polskiego na francuski. Pamiętaj, żeby postawić przymiotnik w odpowiednim miejscu.

1. Chcesz jajko na twardo czy na miękko?

   Tu veux un œuf dur ou un œuf à la coque ?

2. Padam ze zmęczenia, miałam ciężki dzień.

   Je tombe de fatigue, j’ai eu une dure journée.

3. Twoja szefowa jest elegancką kobietą, a jej mąż to równy facet.

   Ta patronne est une femme chic et son mari, c’est un chic type.

4. Twój pies ma bardzo lśniącą sierść.

   Ton chien a le poil très brillant.

5. To nie jest jedyne rozwiązanie tej sprawy.

   Ce n’est pas la seule solution à cette affaire.

6. Ta łyżka jest brudna. Czy możesz mi przynieść czystą łyżkę?

   Cette cuillère est sale. Peux-tu m’apporter une cuillère propre ?

7. Jego nowy film jest genialny. Jego stare filmy były okropne.

   Son nouveau film est génial. Ses anciens films étaient horribles.

8. To jest osoba wszystkiego ciekawa.

   C’est une personne curieuse de tout.

Pokaż odpowiedzi