Forma rozkazująca (imperativo) jest w języku hiszpańskim dość rozbudowana. Zupełnie inaczej odmieniają się czasowniki przy nakazach, a inaczej, gdy czegoś zakazujemy. Aby ułatwić Ci naukę, podzieliliśmy materiał na dwie części.
W poprzednim artykule opisaliśmy imperativo afirmativo – formę trybu rozkazującego, która pozwala udzielać wskazówek, wydawać polecenia czy składać propozycje. Dziś czas na drugą, równie ważną część: imperativo negativo, czyli formę służącą do wyrażania zakazów i ostrzeżeń.
W zdaniu wyrażającym zakaz czasowniki mają zawsze inną samogłoskę w końcówce niż bezokolicznik i forma rozkazująca:
comer – no comas
dejar – no dejes.
Zanim zaczniesz naukę trybu rozkazującego, przeczytaj nasze artykuły o czasie teraźniejszym: odmiana czasowników regularnych i czasowniki nieregularne. Znajomość czasu presente de indicativo i schematów odmiany jest niezbędna do opanowania imperativo.
Aby w prosty sposób zapamiętać tworzenie zakazów, powinniśmy stosować następującą zasadę: w przypadku czasowników zakończonych na -ar (np. hablar) bezokolicznik i forma rozkazująca (habla) mają końcówkę -a. W formie przeczącej natomiast będziemy stosować samogłoskę e → no hables.
bezokolicznik: hablar
imperativo: habla
imperativo negativo: no hables (samogłoska a → e)
Spójrz na poniższy przykład:
Poniżej przedstawiamy schemat odmiany czasowników 1. grupy zakończonych na -ar na przykładzie mirar (patrzeć)
tú | -es | no mires | nie patrz |
él/ella/usted | -e | no mire | niech nie patrzy |
nosotros/nosotras | -emos | no miremos | nie patrzmy |
vosotros/vosotras | -éis | no miréis | nie patrzcie |
ellos/ellas/ustedes | -en | no miren | niech nie patrzą |
W przypadku czasowników z końcówką -er i -ir zakazy będą zawierały samogłoskę a, np.
comer → no comas (nie jedz)
escribir → no escribas (nie pisz)
Ponadto w 2. os. liczby pojedynczej (tú) czasowniki wyrażające zakaz mają zawsze końcówkę -s (no hables, no bebas itd.).
Czasowniki 2. grupy odmieniają się jak comer (jeść), a 3. grupy – jak escribir (pisać). Oto wzór ich odmiany:
comer | escribir | ||
tú | -as | no comas | no escribas |
él/ella/usted | -a | no coma | no escriba |
nosotros/nosotras | -amos | no comamos | no escribamos |
vosotros/vosotras | -áis | no comáis | no escribáis |
ellos/ellas/ustedes | -an | no coman | no escriban |
W przypadku czasowników zakończonych na -gar w formie przeczącej zmieniamy końcówkę na -gues ze względu na wymowę. Gdybyśmy zapisali pages lub apages, musielibyśmy przeczytać g jak polskie /h/, a nie jak /g/.
pagar (płacić) → no pagues
jugar (grać) → no juegues
Analogicznie w czasownikach kończących się na -car zamieniamy c na qu, przez co w wymowie zachowujemy brzmienie k, np.
tocar (dotykać, grać) → no toques.
Podobnie w czasownikach zakończonych na -ger i -gir zamieniamy g na j, a w wymowie zachowujemy brzmienie głoski zbliżonej do gardłowego h, np.
coger (brać) → no cojas
Dodatkowo w czasownikach zakończonych na -zar zamieniamy z na c, ponieważ w języku hiszpańskim litera z nie występuje przed e poza nielicznymi przypadkami. Równocześnie zachowujemy brzmienie zbliżone do sepleniącego s lub angielskiego th, np.
empezar (zaczynać) → no empieces
W przypadku czasowników nieregularnych zakaz ma podobną zmianę liter jak czasownik w czasie teraźniejszym i w formie rozkazującej. Samogłoska o zamienia się na ue, zmieniamy samogłoskę (a na e lub e/i na a) i dodajemy końcówkę -s:
volver → no vuelvas
probar → no pruebes
encontrar → no encuentres
W podanych poniżej czasownikach samogłoska e zamienia się na ie. Znów zmieniamy samogłoskę w końcówce (a na e lub e/i na a) i dodajemy końcówkę -s:
pensar → no pienses
empezar → no empieces
cerrar → no cierres
despertar →no despiertes
perder → no pierdas
W niektórych czasownikach zawierających samogłoskę e litera ta zmienia się na i. Ma to miejsce w przypadku następujących czasowników:
pedir (prosić) → no pidas
repetir (powtarzać) → no repitas
seguir (kontynuować) → no sigas
decir (mówić) → no digas
Przy wyrażaniu zakazu używamy form nieregularnych dla tych samych czasowników, które mają nieregularne formy w trybie rozkazującym. Pochodzą one od nieregularnej odmiany 1. os. liczby pojedynczej (pongo, hago, voy, vengo, salgo, tengo):
Spójrz na poniższe schematy odmiany:
hacer | poner | decir | salir | tener | venir | irse | |
tú | no hagas | no pongas | no digas | no salgas | no tengas | no vengas | no te vayas |
usted | no haga | no ponga | no diga | no salga | no tenga | no venga | no se vaya |
nosotros/as | no hagamos | no pongamos | no digamos | no salgamos | no tengamos | no vengamos | no nos vayamos |
vosotros/as | no hagáis | no pongáis | no digáis | no salgáis | no tengáis | no vengáis | no os vayáis |
ustedes | no hagan | no pongan | no digan | no salgan | no tengan | no vengan | no se vayan |
W przypadku czasownika ser dodajemy końcówkę -as. Nie mówimy: No sas. Na przykład:
Oto wzór odmiany:
tú | no seas |
usted | no sea |
nosotros | no seamos |
vosotros | no seáis |
ustedes | no sean |
Inaczej niż w trybie nakazu, w którym zaimki dołączamy na końcu czasownika (np.: hazlo – zrób to, levántate – wstań), w przypadku form zakazu zaimki umieszczamy przed czasownikami, np.:
no lo hagas – nie rób tego
no te levantes – nie wstawaj.
Jak odróżnić formę imperativo afirmativo od negativo?
Forma twierdząca dla tú nie ma końcówki -s, np. come; forma przecząca ma -s i zmienioną samogłoskę, np. no comas.
Gdzie w hiszpańskim imperativo negativo stawiamy zaimki: przed czasownikiem czy po?
Przy zakazach zaimki stawiamy przed czasownikiem: no lo hagas – nie rób tego, no te levantes – nie wstawaj.
W trybie rozkazującym twierdzącym (imperativo afirmativo) zaimki dołączamy do końca czasownika, np.: hazlo – zrób to, levántate – wstań.
Rozpocznij naukę hiszpańskiego w aplikacji do nauki języków Prestonly. Wypróbuj bezpłatnie przez 7 dni i zyskaj:
Ćwiczenie 1. Podaj formę zakazu dla 2. osoby liczby pojedynczej.
Ćwiczenie 2. Zamień formę nakazu na formę zakazu.
Abra la puerta.No abra la puerta. (usted)
Cerrad la ventana.No cerréis la ventana. (vosotros)
Busquemos más cosas.No busquemos más cosas. (nosotros)
Haga esto por mí.No haga esto por mí. (usted)
Vuelve a casa.No vuelvas a casa. (tú)
Coja el avión.No coja el avión. (usted)
Poned la calefacción.No pongáis la calefacción. (vosotros)
Vengan a la reunión.No vengan a la reunión. (ustedes)
Sal de la habitación.No salgas de la habitación. (tú)
Repitan la pregunta.No repitan la pregunta. (ustedes)
Ćwiczenie 3. Przetłumacz poniższe zdania z języka polskiego na hiszpański, stosując zasady tworzenia imperativo negativo.
Karolina
Czy wiesz, że w języku hiszpańskim czasownik być ma aż trzy odpowiedniki? Są to czasowniki ser, estar i haber. Nauka ich prawidłowego użycia stanowi jedno z większych wyzwań dla osób uczących się języka hiszpańskiego. Wszystko dlatego, że dla każdego czasownika zarezerwowane są konkretne konteksty i nie można stosować ich wymiennie. W tym artykule dokładnie przyjrzymy się zastosowaniu i odmianie czasownika SER.
Karolina
Pronombres de objeto directo to zaimki dopełnienia bliższego. Mogą one zastępować rzeczownik nieżywotny lub żywotny (osobowy) nazywający osobę lub rzecz, której czynność bezpośrednio dotyczy.
Karolina
W tym wpisie pokażemy, jak używać rodzajników w języku hiszpańskim, czyli krótkich wyrazów występujących przed rzeczownikiem. Znajomość rodzajników pozwala uniknąć wielu nieporozumień – często ich użycie lub pominięcie całkowicie zmienia znaczenie wypowiedzi.
