Czasowniki złożone składają się z czasownika i przedrostka, który nadaje im nowe znaczenie. Te dwa człony mogą rozdzielać się w zdaniach lub pozostawać nierozłączne. Wyróżniamy:
czasowniki nierozdzielnie złożone (untrennbare Verben)
czasowniki rozdzielnie złożone (trennbare Verben).
Czasowniki nierozdzielnie złożone zachowują się w zdaniach jak zwykłe czasowniki, a zatem zawsze występują w całości. Odmieniają się one tak jak czasowniki proste (zajrzyj do artykułu: Odmiana czasowników w czasie Präsens).
Składają się z nierozdzielnego przedrostka, który nie ma samodzielnego znaczenia, oraz czasownika.
Następujące przedrostki nigdy się nie rozdzielają:
be- | beginnen – zaczynać
er- | erklären – wyjaśniać
emp- | empfehlen – polecać
ent- | entwickeln – rozwijać
ge- | geschehen – dziać się
miss- | missbrauchen – nadużywać
ver- | vergessen – zapominać
zer- | zerstören – niszczyć.
Czasowniki rozdzielnie złożone, takie jak einschlafen (zasypiać), rozdzielają się na dwie części w zdaniach, w których są jedynymi czasownikami. Ich przedrostki mają samodzielne znaczenie, a ich obecność zmienia znaczenie czasownika, z którym się łączą. Odłączają się one od form osobowych i pojawiają się na końcu zdań.
Spójrz na wzór odmiany czasowników rozdzielnie złożonych na przykładzie czasownika einschlafen:
ich schlafe ein | ja zasypiam |
du schläfst ein | ty zasypiasz |
er/sie/es schläft ein | on/ona/ono zasypia |
wir schlafen ein | my zasypiamy |
ihr schlaft ein | wy zasypiacie |
sie/Sie schlafen ein | oni/one/państwo zasypiają |
Oto przykładowe zdanie z czasownikiem einschlafen:
Więcej o niemieckim szyku zdania dowiesz się z naszego tekstu: Jak tworzyć proste zdania po niemiecku.
Przy odmianie czasowników rozdzielnie złożonych musimy zwracać uwagę na to, czy czasowniki, które się na nie składają, odmieniają się regularnie, czy nie, np.: abfahren (odjeżdżać)
Najczęściej używane przedrostki wchodzące w skład czasowników rozdzielnych to:
ab- | abfahren – odjeżdżać
an- | anfangen – zaczynać (się)
auf- | aufstehen – wstawać
aus- | ausmachen – wyłączać
mit- | mitfahren – jechać z kimś, zabrać się z kimś
ein- | einkaufen – robić zakupy
fern- | fernsehen – oglądać telewizję
um- | umsteigen – przesiadać się
zu- | zumachen – zamykać
zurück- | zurückkommen – wracać.
Czasowniki złożone z dwóch czasowników, takie jak schlafen gehen (iść spać), spazieren gehen (spacerować, iść na spacer) czy kennenlernen / kennen lernen (poznawać), funkcjonują jak czasowniki rozdzielne: odmieniany jest tylko jeden człon, drugi zaś pozostaje nieodmienny i znajduje się na końcu zdania.
Na przykład:
Czasownik gehen może też, podobnie jak czasowniki modalne, wystąpić w zdaniu razem z czasownikiem rozdzielnie złożonym, np.
Pamiętajmy, że jeśli w zdaniu prostym użyjemy czasownika modalnego, pozostałe czasowniki muszą znaleźć się na ostatniej pozycji w zdaniu w formie bezokolicznika.
O czasownikach modalnych pisaliśmy tutaj: Część 1: mögen i wollen | Część 2: können i dürfen.
Czym różnią się czasowniki rozdzielnie i nierozdzielnie złożone?
Czasowniki nierozdzielnie złożone mają przedrostki, które nigdy się nie oddzielają (verstehen – rozumieć). Czasowniki rozdzielnie złożone rozdzielają się w zdaniu, a ich przedrostki często mają samodzielne znaczenie (aufstehen – wstawać).
Jak używać czasowników rozdzielnie złożonych?
W zdaniu prostym czasownik rozdzielnie złożony dzieli się na dwie części: odmienioną formę czasownika i przedrostek, który ląduje na końcu zdania, np. Ich stehe früh auf (Wstaję wcześnie).
Jak rozpoznać czasowniki rozdzielnie złożone?
Zazwyczaj poznasz je po przedrostku. Najbardziej powszechne przedrostki rozdzielne to: ab-, an-, auf-, aus-, ein-, fern-, mit-, um-, zu- i zurück-. Na początek zapamiętaj np. poniższe czasowniki:
aufwachen – budzić się
aufräumen – sprzątać
abgeben – oddać
einschalten – włączać
ausschalten – wyłączać
wegbringen – wynosić.
Rozpocznij naukę niemieckiego w aplikacji do nauki języków Prestonly. Wypróbuj bezpłatnie przez 7 dni i zyskaj:
Czas na ćwiczenia! Przetłumacz poniższe zdania z języka polskiego na niemiecki, wykorzystując czasowniki rozdzielne. Uważaj, w niektórych zdaniach pojawiają się czasowniki nierozdzielne.
Karolina
Rodzajniki informują nas między innymi o rodzaju rzeczownika. W języku niemieckim występują trzy rodzaje rzeczowników: męski (m), żeński (f), nijaki (n). Większość słowników do określania rodzaju rzeczownika stosuje oznaczenia maskulin (m), feminin (f), neutrum (n). Wyróżniamy dwa typy rodzajników: określone i nieokreślone.
Karolina
Zaimek pytający rozpoczyna tzw. pytania o informację, po niemiecku nazywane również W-Fragen, ponieważ wszystkie zaimki pytajne rozpoczynają się na literę w.
Karolina
Zaimki osobowe (Personalpronomen) w zdaniu zastępują użyty wcześniej rzeczownik i pomagają nam unikać powtórzeń. Niemieckie zaimki osobowe przybierają różne formy – a to dlatego, że nie tylko wskazują osobę i liczbę, ale odmieniają się także przez przypadki.
