Konjunktiv I – tryb przypuszczający w języku niemieckim

Konjunktiv I – czym jest?

Tryb Konjunktiv I to niemiecki tryb przypuszczający, który nie ma odpowiednika w języku polskim. Jest używany głównie w języku dziennikarskim, w mediach (zwłaszcza w języku pisanym) i języku specjalistycznym – może pojawić się na przykład w dokumentacji lekarskiej. W codziennym języku mówionym Konjunktiv I jest niemalże nieużywany, jednak warto umieć go odróżnić.

Przykład użycia trybu Konjunktiv I (zobacz w pełnym rozmiarze)

Kiedy używa się Konjunktiv I?

Konjunktiv I służy do przytaczania cudzych wypowiedzi, opisywania czyichś przypuszczeń, subiektywnej oceny sytuacji. Dlatego też z Konjunktiv I spotykamy się głównie w mowie zależnej (np. w raportach, artykułach prasowych, formalnych relacjach). Trybu używa się, aby podkreślić neutralność lub dystans wobec treści przekazywanej informacji. Konjunktiv I pojawia się również często w starych przepisach kulinarnych oraz tekstach biblijnych.

Konjunktiv I w mowie zależnej

Mowa zależna (indirekte Rede) jest używana do przytaczania wypowiedzi innych osób. W codziennej komunikacji zwykle stosujemy tryb oznajmujący (Indikativ), ale w publikacjach drukowanych, a zwłaszcza prasowych, używany jest Konjunktiv I lub Konjunktiv II. Użycie trybu przypuszczającego w mowie zależnej wskazuje na pewien dystans do treści, które przekazujemy.

Leo: „Warschau ist sehr schön”. ➡ Leo sagt, Warschau sei sehr schön. / Leo sagt, dass Warschau sehr schön sei.

Czyli: Leo powiedział, że Warszawa jest bardzo piękna.

Możemy też powiedzieć: Leo sagt, dass Warschau sehr schön ist i nie będzie to błędem, jest to wręcz najbardziej powszechna forma przytaczania cudzych wypowiedzi w języku codziennym.

Konjunktiv I – czasowniki wprowadzające

Tryb Konjunktiv I możemy usłyszeć po czasownikach meinen (być zdania, powiedzieć), denken (myśleć), glauben (sądzić), behaupten (twierdzić). W języku codziennym będzie to Konjunktiv II. Porównaj:

Można również zastosować tryb oznajmujący: Ich dachte, dass er Zeit hat.

Częstsze są formy Konjunktiv II i połączenie würde + Infinitiv, a także po prostu trybu oznajmującego (Indikativ). Zastosowanie trybu przypuszczającego wskazuje na to, że w rzeczywistości zachodzi coś innego, niż sądziliśmy, np.:

Konjunktiv I w utartych zwrotach

Tryb przypuszczający możemy spotkać w niektórych utartych zwrotach, np.:

Występuje także w spójniku es sei denn (chyba że), np.:

Konjunktiv I – jak tworzyć?

Większość czasowników tworzy Konjunktiv I przez połączenie tematu czasownika (to część pozostała po odrzuceniu końcówki bezokolicznika -en lub -n) z odpowiednią końcówką osobową, przy czym 1. i 3. os. lp. jest taka sama. Czasowniki w trybie Konjunktiv I nie zmieniają w liczbie pojedynczej samogłoski rdzennej i nie otrzymują przegłosu.

Porównaj odmianę haben (mieć):

Niektóre formy pokrywają się z odmianą czasownika w trybie oznajmującym. Stosujemy wówczas formy trybu przypuszczającego Konjunktiv II: sie haben ➡ sie hätten. W praktyce Konjunktiv II często zastępuje Konjunktiv I również w innych osobach. I tak na przykład czasownik haben w Konjunktiv I występuje jedynie w 3. os. lp. (habe), przy czym nawet ta forma bywa zamieniana na Konjunktiv II.

Powtórz odmianę w czasie Präsens i przypomnij sobie końcówki: klik.

Zapoznaj się z odmianą innych czasowników w Konjunktiv I:

Czasownik werden w mowie zależnej przyjmuje formę Konjunktiv I w 3. os. lp., a Konjunktiv II w pozostałych osobach. Porównaj: ich würde, du würdest, er/sie/es werde (czasem też: würde), wir würden, ihr würdet, sie/Sie würden.

Czasowniki modalne

Czasowniki modalne w mowie zależnej przyjmują formy Konjunktiv I w 1. i 3. os. lp. Poza tym stosujemy Konjunktiv II. Porównaj formy osobowe przykładowych czasowników können (móc, potrafić) i müssen (musieć) – podkreślone zostały formy Konjunktiv I:

O odmianie i użyciu niemieckich czasowników także przeczytasz na naszym blogu: Część 1: mögen i wollen i Część 2: können i dürfen.

Konjunktiv I w czasie przeszłym

Stosowany w mowie zależnej Konjunktiv I ma tylko jedną formę w czasie przeszłym.

Tworzymy go podobnie jak czas przeszły Perfekt: z użyciem czasowników posiłkowych sein i haben w odpowiedniej formie.

Formy czasu przeszłego w trybie przypuszczającym:

Więcej o czasowniku sein: odmiana czasownika „być” w języku niemieckim.

Przykłady:

Übungszeit

Czas na ćwiczenia! Zrób krok w stronę płynnej komunikacji i przetłumacz poniższe zdania z języka polskiego na niemiecki, wykorzystując tryb Konjunktiv I.

1. Felix powiedział, że przyjdzie bez Lisy.

   Felix sagte, er komme doch ohne Lisa.

2. On powiedział, że jest moja kolej.

   Er sagte, ich sei dran.

3. Myśleliśmy, że to nie problem.

   Wir dachten, das sei kein Problem.

4. Świadek twierdził, że widział sprawcę.

   Der Zeuge meinte, er habe den Täter gesehen.

5. On sądził, że są przyjaciółmi.

   Er glaubte, sie seien Freunde.

6. Ben mówi, że tam pracuje.

   Ben sagt, er arbeite dort.

Pokaż odpowiedzi