Sostantivi irregolari – rzeczowniki nieregularne w języku włoskim

Niektóre włoskie rzeczowniki są nieodmienne. Oznacza to, że mają taką samą postać w liczbie pojedynczej i mnogiej. Inne mają nieregularne formy liczby pojedynczej lub mnogiej. W tym artykule skupimy się na najważniejszych z nich.

Rzeczowniki nieodmienne

Przyjrzyjmy się trzem grupom rzeczowników nieodmiennych.

Rzeczowniki zakończone na samogłoskę akcentowaną

  • il caffé – kawa
    i caffé  – kawy

  • la città – miasto
    le città – miasta

  • l’università – uniwersytet
    le università – uniwersytety

Jak widzisz, ich forma w liczbie mnogiej pozostanie taka sama jak w liczbie pojedynczej. Spójrz na podane poniżej przykłady zdań:

  • Due caffè, per favore.
    Poproszę dwie kawy.

  • Ho visitato molte città italiane, per esempio: Bologna, Venezia, Roma, Milano, Torino.
    Zwiedziłem wiele włoskich miast, np.: Bolonię, Wenecję, Rzym, Mediolan, Turyn.

  • Molti studenti scelgono le università straniere.
    Wielu studentów wybiera zagraniczne uniwersytety.

Rzeczowniki zakończone spółgłoską

  • il film – film
    i film – filmy

  • lo sport – sport
    gli sport – sporty

  • il bar – bar
    i bar – bary

  • il tram – tramwaj
    i tram – tramwaje

Tutaj znów mamy do czynienia z rzeczownikami o identycznej formie liczby pojedynczej i mnogiej. W tej grupie rzeczowników znajdą się przede wszystkim zapożyczenia z innych języków. Większość zapożyczeń ma rodzaj męski. Oto przykłady zdań:

  • Mi piacciono i film italiani.
    Podobają mi się włoskie filmy.

  • I miei sport preferiti sono pallavolo e pallacanestro.
    Moje ulubione sporty to siatkówka i koszykówka.

  • Oggi tutti i bar sono chiusi.
    Dziś wszystkie bary są zamknięte.

Rzeczowniki utworzone przez skrócenie innych nazw

Są nieodmienne i zachowują rodzaj rzeczownika, od którego pochodzą, np.:

  • l’auto – samochód (od l’automobile)
    le auto – samochody 

  • il cinema – kino (od il cinematografo)
    i cinema – kina

  • la foto – zdjęcie (od la fotografia)
    le foto – zdjęcia

  • la metro – metro (od la metropolitana)
    le metro – metra

  • la radio – radio (od la radiofonia)
    le radio – radia

Przyjrzyj się przykładom zdań:

  • Quali sono le auto che ti piacciono di più? – Jakie samochody podobają ci się najbardziej?

  • Quanti cinema ci sono a Cracovia?
    Ile kin jest w Krakowie?

  • Ecco le foto della nostra famiglia.
    Oto zdjęcia naszej rodziny.

Nieregularna liczba mnoga

Poznaliśmy już rzeczowniki nieodmienne. Teraz przyjrzyjmy się tym, które mają nieregularną liczbę mnogą, np.:

  • l’uomo – mężczyzna, człowiek
    gli uomini – mężczyźni, ludzie

  • il dito – palec (r.m.)
    le dita – palce (r.ż.)

  • l’uovo – jajko (r.m.)
    le uova – jajka (r.ż.)

Przyjrzyj się podanym poniżej zdaniom:

  • Non capisco gli uomini.
    Nie rozumiem mężczyzn.

  • La mano ha cinque dita.
    Dłoń ma pięć palców.

Uwaga! Rzeczownik la mano ma rodzaj żeński, mimo że kończy się na o (jest to charakterystyczna końcówka dla rodzaju męskiego).

  • Compra dieci uova, per favore.
    Kup, proszę, dziesięć jajek.

Rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -a

Kolejną grupą rzeczowników nieregularnych są rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -a (zdecydowana większość rzeczowników z końcówką -a jest rodzaju żeńskiego). W liczbie mnogiej występuje już typowa dla rodzaju męskiego końcówka -i. Oto przykłady:

  • il problema – problem
    i problemi – problemy

  • il sistema – system
    i sistemi – systemy

  • il dramma – dramat
    i drammi – dramaty

  • il tema – temat
    i temi – tematy

  • il poeta – poeta
    i poeti – poeci

  • il pianeta – planeta
    i pianeti – planety

  • il pilota – pilot
    i piloti – piloci

Uwaga! Niektóre nazwy zawodów zakończone w lp. na -a mogą być zarówno męskie, jak i żeńskie, np. il pianista (pianista) – la pianista (pianistka). W lm. końcówki są już regularne: i pianisti (pianiści) – le pianiste (pianistki).

Spójrz na poniższe przykłady zdań:

  • Ho troppi problemi e non so cosa fare.
    Mam zbyt wiele problemów i nie wiem, co robić.

  • Qual è il tema della lezione di oggi?
    Jaki jest temat dzisiejszej lekcji?

  • Marco vuole fare il pilota.
    Marek chce być pilotem.

O tym, jak rozpoznawać rodzaj rzeczownika i go odmieniać, pisaliśmy tutaj.

Rzeczowniki zakończone na -cia i -gia

Ostatnią grupą rzeczowników nieregularnych, którą omówimy, są rzeczowniki z końcówkami -cia i -gia. W liczbie mnogiej przyjmują one końcówki:

  • -ce, -ge, jeśli w liczbie pojedynczej przed -c- lub -g- stoi spółgłoska, np.:

    • la spiaggiale spiagge (plaża – plaże)

    • la provinciale province (prowincja – prowincje)

  • -cie, -gie, jeśli w liczbie pojedynczej przed -c- lub -g-stoi samogłoska, np.:

    • la camiciale camicie (koszula – koszule)

    • la valigiale valigie (walizka – walizki)

Obie wersje zakończenia czytamy tak samo, różnica dotyczy tylko zapisu.

Uwaga! Jeśli wyraz zakończony na -cia/-gia akcentowany jest na -i-, w lm. końcówką zawsze będzie -cie/-gie, wymawiane z akcentem na i, np.:

  • la farmacia – apteka
    le farmacie – apteki

  • la bugia – kłamstwo
    le bugie – kłamstwa

  • l’allergia –alergia
    le allergie – alergie

Chcesz opanować odmianę włoskich rzeczowników?

Rozpocznij naukę włoskiego w aplikacji do nauki języków Prestonly. Wypróbuj bezpłatnie przez 7 dni i zyskaj:

  • Dostęp do nauki wybranego języka i 4 tryby nauki: fiszki, słuchanie, pisanie, wymowa.
  • Ponad 1200 lekcji z zakresu codziennej komunikacji, słownictwa, gramatyki i języka biznesowego.
  • Inteligentny Algorytm Powtórek, który analizuje Twoje postępy w nauce.
  • Ponad 250 godzin nagrań prawdziwych native speakerów.

Podsumowanie

W języku włoskim możemy wyróżnić kilka grup rzeczowników nieregularnych. Pierwsza z nich to rzeczowniki nieodmienne, których liczba mnoga jest taka sama, jak pojedyncza. Zaliczamy do nich rzeczowniki zakończone na samogłoskę akcentowaną (np. la città le città), rzeczowniki zakończone spółgłoską (np. il bari bar) oraz rzeczowniki utworzone przez skrócenie innych nazw (np. la fotole foto). Kolejną grupą są rzeczowniki, które mają nieregularną liczbę mnogą (np. l’uomogli uomini). Wśród rzeczowników nieregularnych wyróżnić możemy także rzeczowniki rodzaju męskiego z końcówką -a, która jest charakterystyczna dla rodzaju żeńskiego. Ostatnią grupą będą rzeczowniki z końcówką -cia oraz -gia, które w liczbie mnogiej mogą przyjąć końcówki -ce, -ge lub -cie, -gie.

Facciamo pratica!

Wykorzystując podane powyżej zasady, przetłumacz zdania z języka polskiego na włoski.

  1. Jedna kawa czy dwie kawy dla pana?
    Un caffè o due caffè per Lei?

  2. Moimi ulubionymi miastami są Paryż i Rzym.
    Le mie città preferite sono Parigi e Roma.

  3. Chcemy zobaczyć wasze zdjęcia.
    Vogliamo vedere le vostre foto.

  4. Jedziemy metrem czy idziemy pieszo?
    Prendiamo la metro o andiamo a piedi?

  5. Tramwaje w Rzymie zawsze się spóźniają.
    I tram a Roma sono sempre in ritardo.

  6. Muszę kupić jajka, bo chcę zrobić ciasto na urodziny mojego brata.
    Devo comprare le uova perché voglio fare un dolce per il compleanno di mio fratello.

  7. Mam problem.
    Ho un problema.

  8. Turyści i turystki czekają w kolejce.
    I turisti e le turiste aspettano in fila.

  9. Gdzie mogę kupić sycylijskie pomarańcze?
    Dove posso comprare le arance siciliane?

  10. Które apteki są otwarte w niedziele?
    Quali farmacie sono aperte la domenica?

Więcej z języka włoskiego

Barbara

Zaimki osobowe (pronomi personali) w języku włoskim

Naucz się, jak używać zaimków osobowych w języku włoskim. W artykule znajdziesz przegląd funkcji, użycia i odmiany zaimków osobowych. Przykłady, kontekst i praktyczne wskazówki – to wszystko czeka na Ciebie w artykule.

Barbara

Włoska gramatyka: przewodnik po rodzajniku określonym

Odkryj, jak właściwie stosować rodzajniki określone do rozróżnienia rodzaju rzeczowników, zrozum wyjątki i specjalne przypadki. Poznaj włoską gramatykę dzięki naszemu przewodnikowi.

Barbara

Włoska gramatyka: odmiana czasowników regularnych w czasie teraźniejszym (presente indicativo)

Naucz się odmiany włoskich czasowników. W języku włoskim czasowniki regularne odmieniają się według trzech koniugacji. W artykule omówimy każdą z nich i przyjrzymy się