Preposizioni articolate – przyimki połączone z rodzajnikami

W języku włoskim w niektórych kontekstach będziemy używać przyimków, które po połączeniu z rodzajnikiem tworzą jedno słowo. Te przyimki to: a, di, da, in, su. Warto uczyć się całych wyrażeń – zapamiętywać przyimek w kontekście, ponieważ użycie rodzajnika nie ma tu ścisłych reguł. Często jest on pomijany (o przyimkach prostych, czyli tych bez rodzajników, przeczytasz tutaj).

Przyimek a

Przyimek a połączony z rodzajnikiem określonym tworzy następujące formy:

lp.

a + il

al

a + lo

allo 

a + la

alla 

a + l’

all’

lm.

a + i

ai

a + gli

agli

a + le 

alle


Poniżej znajdziesz przykładowe konteksty użycia przyimka a z rodzajnikiem:

  • Określenia miejsca (gdzie jesteśmy, ale także dokąd się udajemy), np.:

    • al mare – nad morzem / nad morze

    • al lago – nad jeziorem, nad jezioro

    • alla posta – na poczcie, na pocztę

    • alla stazione – na dworcu, na dworzec

    • al mercato – na targ, na targu

    • al supermercato – w supermarkecie, do supermarketu

Siamo al mare.
Jesteśmy nad morzem.

In agosto andiamo al mare.
W sierpniu jedziemy nad morze.

Preferisci fare la spesa al mercato?
Wolisz robić zakupy na targu?

Mia nonna va al mercato ogni lunedì.
Moja babcia chodzi na targ w każdy poniedziałek.

  • Wyrażenia przyimkowe (gdy mówimy o rzeczach konkretnych, musimy użyć rodzajnika określonego), np.:

    • vicino alla stazione – blisko dworca

    • di fronte alla scuola – naprzeciwko szkoły

    • accanto al negozio – obok sklepu

Siamo già vicino alla stazione.
Jesteśmy już blisko dworca.

Ti aspetto di fronte alla scuola.
Czekam na ciebie naprzeciwko szkoły.

Accanto al negozio c’è la farmacia.
Obok sklepu jest apteka.

  • Opisywanie sposobu przygotowania potrawy, np.:

    • alla bolognese – po bolońsku

    • alla siciliana – po sycylijsku

Per me gli spaghetti alla carbonara e per mia moglie, il risotto alla milanese.
Dla mnie spaghetti z sosem carbonara, a dla mojej żony risotto po mediolańsku.

  • Określanie godziny, np.:

    • alle diciotto – o osiemnastej

    • alle nove – o dziewiątej

    • all’una – o pierwszej

Ci incontriamo alle dieci.
Spotykamy się o dziesiątej.

Comincio il lavoro alle sei.
Zaczynam pracę o szóstej.

Przyimek di

Formy przyimka di połączonego z rodzajnikiem określonym znajdziesz w tabeli poniżej:

lp.

di + il

del

di + lo

dello

di + la

della

di + l’

dell’

lm.

di + i

dei

di + gli

degli

di + le

delle

Poniżej znajdziesz przykładowe konteksty użycia przyimka di z rodzajnikiem:

  • W konstrukcjach odpowiadających polskiemu dopełniaczowi, np.:

    • i giorni della settimana – dni (czego?) tygodnia

    • la voce della mamma – głos (czyj?) mamy

È la valigia del professore.
To walizka profesora.

Il colore dei tuoi occhi è bellissimo.
Kolor twoich oczu jest przepiękny.

  • Jako rodzajnik cząstkowy, oznaczający ‘trochę’ (w lp.) lub ‘jacyś/jakieś’ i ‘niektórzy/niektóre’ (w lm.), np.:

    • del pane – trochę chleba

    • dello zucchero – trochę cukru

    • dell’olio – trochę oleju

    • della farina –trochę mąki

    • dell’acquatrochę wody

    • dei libri – jakieś/niektóre książki

    • degli attori – jacyś/niektórzy aktorzy

    • delle donne – jakieś/niektóre kobiety.

Vuoi del vino?
Chcesz trochę wina?

Dammi dell’acqua, per favore.
Daj mi trochę wody, proszę.

Ci sono delle lettere per me?
Czy są jakieś listy dla mnie?

Ci sono ancora dei pomodori?
Czy są jeszcze (jakieś) pomidory?

Mi puoi prestare dei libri?
Możesz mi pożyczyć jakieś książki?

Przyimek da

Przyimek da połączony z rodzajnikiem określonym tworzy następujące formy:

lp.

da + il

dal

da + lo

dallo

da + la

dalla

da + l’

dall’

lm.

da + i

dai

da + gli

dagli 

da + le

dalle


W jakich kontekstach użyjemy przyimka da wraz z rodzajnikiem określonym? Spójrz na podane poniżej przykłady:

  • przed nazwami osób w znaczeniu ‘do kogoś / u kogoś’, np.:

    Devo andare dal medico.
    Muszę iść do lekarza.
    Sabato prossimo andiamo dalla nonna.
    W przyszłą sobotę jedziemy do babci.
    Ora siamo da Marco.
    Teraz jesteśmy u Marka.

  • w połączeniu z nazwą państwa lub regionu, np.:

    Vengo dall’Italia.
    Przyjeżdżam / przybywam / pochodzę z Włoch.

  • w określeniach przedziału czasowego, użyjemy tutaj konstrukcji z przyimkami a i da, np.:

    Lavoro dalle otto alle sedici.
    Pracuję od ósmej do szesnastej.

Przyimek in

Formy przyimka in połączonego z rodzajnikiem określonym przedstawiają się następująco:

lp.

in + il

nel

in + lo

nello

in + la

nella

in + l’

nell’

lm.

in + i

nei

in + gli

negli

in + le

nelle


Poniżej dwa najczęstsze konteksty użycia przyimka in w połączeniu z rodzajnikiem:

  • w określeniach miejsca, np.:

    Nella camera di Stefano non c’è la luce.
    W pokoju Stefana nie ma światła.
    Nel mio quartiere non ci soni molti ristoranti.
    W mojej dzielnicy nie ma zbyt wielu restauracji.
    Nella nostra città ci sono due teatri.
    W naszym mieście są dwa teatry.

  • w określeniach czasu, np.:

    Nel 2020 ho conosciuto la mia fidanzata.
    W 2020 roku poznałem moją narzeczoną.
    Nel novembre scorso ci siamo trafreriti in periferia.
    W listopadzie ubiegłego roku przeprowadziliśmy się na przedmieścia.
    Sono nata nel 1990.
    Urodziłam się w 1990 roku.

Przyimek su

Przyimek su tworzy następujące formy w połączeniu z rodzajnikiem określonym:

lp.

su + il

sul

su + lo

sullo

su + la

sulla

su+ l’

sull’

lm.

su + i

sui

su + gli

sugli

su+ le

sulle


Przyimka su w połączeniu z rodzajnikiem określonym użyjemy w następujących kontekstach:

  • określenie położenia danej rzeczy, np.:

    Sul tavolo c’è un vaso.
    Na stole jest wazon.
    Il mio gatto dorme sul divano.
    Mój kot śpi na kanapie.
    Sulla scrivania ci sono molte cose utili.
    Na biurku jest wiele przydatnych rzeczy.

  • określenie tematu (książki, filmu, dyskusji itp.), np.:

    Leggo un libro sulla vita di Leonardo da Vinci.
    Czytam książkę o życiu Leonarda da Vinci.
    Hai visto un film sugli alieni?
    Widziałeś jakiś film o kosmitach?

Podsumowanie

Z tego artykułu dowiedziałeś się, że w języku włoskim w niektórych kontekstach przyimków używamy w połączeniu z rodzajnikami określonymi. Formy te to tzw. preposizioni articolate. Ucząc się ich, warto zapamiętywać całe wyrażenia. To ważne, ponieważ nie mamy tutaj ścisłych reguł. Trzeba np. zapamiętać, że mówimy al cinema  – w kinie / do kina (z rodzajnikiem), ale a teatro – w teatrze / do teatru (bez rodzajnika).

Chcesz opanować włoskie przyimki?

Rozpocznij naukę włoskiego w aplikacji do nauki języków Prestonly. Wypróbuj bezpłatnie przez 7 dni i zyskaj:

  • Dostęp do nauki wybranego języka i 4 tryby nauki: fiszki, słuchanie, pisanie, wymowa.
  • Ponad 1200 lekcji z zakresu codziennej komunikacji, słownictwa, gramatyki i języka biznesowego.
  • Inteligentny Algorytm Powtórek, który analizuje Twoje postępy w nauce.
  • Ponad 250 godzin nagrań prawdziwych native speakerów.

Facciamo pratica!

1. Wykorzystując podane powyżej zasady, przetłumacz zdania z języka polskiego na włoski.

  1. Spędzam wakacje nad jeziorem.
    Passo le vacanze al lago.

  2. Słyszę głos taty.
    Sento la voce del papà.

  3. Są jakieś listy dla mnie?
    Ci sono delle lettere per me?

  4. Mieszkacie jeszcze u rodziców?
    Abitate ancora dai genitori?

  5. W moim mieszkaniu jest bardzo zimno.
    Nel mio appartamento fa molto freddo.

2. Uzupełnij luki, wpisując odpowiedni przyimek połączony z rodzajnikiem.

  1. ____ cinque ____ sei sono nell’aula 211.
    Dalle cinque alle sei sono nell’aula 211. (Od piątej do szóstej jestem w sali 211.)

  2. Le chiavi sono ____ scrivania.
    Le chiavi sono sulla scrivania. (Klucze są na biurku.)

  3. La banca è accanto ____ negozio.
    La banca è accanto al negozio. (Bank jest obok sklepu.)

  4. L’ombrello è ____ macchina di Giuseppe.
    L’ombrello è nella macchina di Giuseppe. (Parasol jest w samochodzie Józefa.)

  5. Ecco il direttore ____ nostra scuola.
    Ecco il direttore della nostra scuola. (Oto dyrektor naszej szkoły.)

Więcej z języka włoskiego

Barbara

Zaimki osobowe (pronomi personali) w języku włoskim

Naucz się, jak używać zaimków osobowych w języku włoskim. W artykule znajdziesz przegląd funkcji, użycia i odmiany zaimków osobowych. Przykłady, kontekst i praktyczne wskazówki – to wszystko czeka na Ciebie w artykule.

Barbara

Włoska gramatyka: przewodnik po rodzajniku określonym

Odkryj, jak właściwie stosować rodzajniki określone do rozróżnienia rodzaju rzeczowników, zrozum wyjątki i specjalne przypadki. Poznaj włoską gramatykę dzięki naszemu przewodnikowi.

Barbara

Włoska gramatyka: odmiana czasowników regularnych w czasie teraźniejszym (presente indicativo)

Naucz się odmiany włoskich czasowników. W języku włoskim czasowniki regularne odmieniają się według trzech koniugacji. W artykule omówimy każdą z nich i przyjrzymy się