Preposizioni articolate – przyimki połączone z rodzajnikami

W języku włoskim w niektórych kontekstach będziemy używać przyimków, które po połączeniu z rodzajnikiem tworzą jedno słowo. Te przyimki to: a, di, da, in, su. Warto uczyć się całych wyrażeń – zapamiętywać przyimek w kontekście, ponieważ użycie rodzajnika nie ma tu ścisłych reguł. Często jest on pomijany (o przyimkach prostych, czyli tych bez rodzajników, przeczytasz tutaj).

Przyimek a

Przyimek a połączony z rodzajnikiem określonym tworzy następujące formy:

Poniżej znajdziesz przykładowe konteksty użycia przyimka a z rodzajnikiem:

• Określenia miejsca (gdzie jesteśmy, ale także dokąd się udajemy), np.:

  • al mare – nad morzem / nad morze

  • al lago – nad jeziorem, nad jezioro

  • alla posta – na poczcie, na pocztę

  • alla stazione – na dworcu, na dworzec

  • al mercato – na targ, na targu

  • al supermercato – w supermarkecie, do supermarketu

• Wyrażenia przyimkowe (gdy mówimy o rzeczach konkretnych, musimy użyć rodzajnika określonego), np.:

  • vicino alla stazione – blisko dworca

  • di fronte alla scuola – naprzeciwko szkoły

  • accanto al negozio – obok sklepu

• Opisywanie sposobu przygotowania potrawy, np.:

  • alla bolognese – po bolońsku

  • alla siciliana – po sycylijsku

• Określanie godziny, np.:

  • alle diciotto – o osiemnastej

  • alle nove – o dziewiątej

  • all’una – o pierwszej

Przyimek di

Formy przyimka di połączonego z rodzajnikiem określonym znajdziesz w tabeli poniżej:

Poniżej znajdziesz przykładowe konteksty użycia przyimka di z rodzajnikiem:

• W konstrukcjach odpowiadających polskiemu dopełniaczowi, np.:

  • i giorni della settimana – dni (czego?) tygodnia

  • la voce della mamma – głos (czyj?) mamy

• Jako rodzajnik cząstkowy, oznaczający ‘trochę’ (w lp.) lub ‘jacyś/jakieś’ i ‘niektórzy/niektóre’ (w lm.), np.:

  • del pane – trochę chleba

  • dello zucchero – trochę cukru

  • dell’olio – trochę oleju

  • della farina –trochę mąki

  • dell’acqua – trochę wody

  • dei libri – jakieś/niektóre książki

  • degli attori – jacyś/niektórzy aktorzy

  • delle donne – jakieś/niektóre kobiety.

Przyimek da

Przyimek da połączony z rodzajnikiem określonym tworzy następujące formy:

W jakich kontekstach użyjemy przyimka da wraz z rodzajnikiem określonym? Spójrz na podane poniżej przykłady:

• przed nazwami osób w znaczeniu ‘do kogoś / u kogoś’, np.:
  

  Devo andare dal medico.

  Muszę iść do lekarza.
  Sabato prossimo andiamo dalla nonna.

  W przyszłą sobotę jedziemy do babci.
  Ora siamo da Marco.

  Teraz jesteśmy u Marka.

• w połączeniu z nazwą państwa lub regionu, np.:
  

  Vengo dall’Italia.

  Przyjeżdżam / przybywam / pochodzę z Włoch.

• w określeniach przedziału czasowego, użyjemy tutaj konstrukcji z przyimkami a i da, np.:
  

  Lavoro dalle otto alle sedici.

  Pracuję od ósmej do szesnastej.

Przyimek in

Formy przyimka in połączonego z rodzajnikiem określonym przedstawiają się następująco:

Poniżej dwa najczęstsze konteksty użycia przyimka in w połączeniu z rodzajnikiem:

• w określeniach miejsca, np.:
  

  Nella camera di Stefano non c’è la luce.

  W pokoju Stefana nie ma światła.
  Nel mio quartiere non ci soni molti ristoranti.

  W mojej dzielnicy nie ma zbyt wielu restauracji.
  Nella nostra città ci sono due teatri.

  W naszym mieście są dwa teatry.

• w określeniach czasu, np.:
  

  Nel 2020 ho conosciuto la mia fidanzata.

  W 2020 roku poznałem moją narzeczoną.
  Nel novembre scorso ci siamo trafreriti in periferia.

  W listopadzie ubiegłego roku przeprowadziliśmy się na przedmieścia.
  Sono nata nel 1990.

  Urodziłam się w 1990 roku.

Przyimek su

Przyimek su tworzy następujące formy w połączeniu z rodzajnikiem określonym:

Przyimka su w połączeniu z rodzajnikiem określonym użyjemy w następujących kontekstach:

• określenie położenia danej rzeczy, np.:
  

  Sul tavolo c’è un vaso.

  Na stole jest wazon.
  Il mio gatto dorme sul divano.

  Mój kot śpi na kanapie.
  Sulla scrivania ci sono molte cose utili.

  Na biurku jest wiele przydatnych rzeczy.

• określenie tematu (książki, filmu, dyskusji itp.), np.:
  

  Leggo un libro sulla vita di Leonardo da Vinci.

  Czytam książkę o życiu Leonarda da Vinci.
  Hai visto un film sugli alieni?

  Widziałeś jakiś film o kosmitach?

Podsumowanie

Z tego artykułu dowiedziałeś się, że w języku włoskim w niektórych kontekstach przyimków używamy w połączeniu z rodzajnikami określonymi. Formy te to tzw. preposizioni articolate. Ucząc się ich, warto zapamiętywać całe wyrażenia. To ważne, ponieważ nie mamy tutaj ścisłych reguł. Trzeba np. zapamiętać, że mówimy al cinema  – w kinie / do kina (z rodzajnikiem), ale a teatro – w teatrze / do teatru (bez rodzajnika).

Facciamo pratica!

1. Wykorzystując podane powyżej zasady, przetłumacz zdania z języka polskiego na włoski.

1. Spędzam wakacje nad jeziorem.

   Passo le vacanze al lago.

2. Słyszę głos taty.

   Sento la voce del papà.

3. Są jakieś listy dla mnie?

   Ci sono delle lettere per me?

4. Mieszkacie jeszcze u rodziców?

   Abitate ancora dai genitori?

5. W moim mieszkaniu jest bardzo zimno.

   Nel mio appartamento fa molto freddo.

2. Uzupełnij luki, wpisując odpowiedni przyimek połączony z rodzajnikiem.

1. ____ cinque ____ sei sono nell’aula 211.

   Dalle cinque alle sei sono nell’aula 211. (Od piątej do szóstej jestem w sali 211.)

2. Le chiavi sono ____ scrivania.

   Le chiavi sono sulla scrivania. (Klucze są na biurku.)

3. La banca è accanto ____ negozio.

   La banca è accanto al negozio. (Bank jest obok sklepu.)

4. L’ombrello è ____ macchina di Giuseppe.

   L’ombrello è nella macchina di Giuseppe. (Parasol jest w samochodzie Józefa.)

5. Ecco il direttore ____ nostra scuola.

   Ecco il direttore della nostra scuola. (Oto dyrektor naszej szkoły.)

Pokaż odpowiedzi