Imperfetto – czas przeszły niedokonany w języku włoskim

Czas imperfetto – zastosowanie

Aby opisać wydarzenia mające miejsce w przeszłości, możemy użyć między innymi czasu przeszłego passato prossimo, o którym przeczytasz więcej tutaj: Czas przeszły passato prossimo. W tym artykule zaś skupimy się na czasie przeszłym niedokonanym, jakim jest imperfetto. Wyraża on czynność w trakcie jej trwania – w przeciwieństwie do passato prossimo nie skupia się ani na jej rozpoczęciu, ani na zakończeniu, lecz na niej samej jako procesie. To czas charakterystyczny dla narracji, opisywania tła zdarzeń.

Przykłady użycia imperfetto

Czasu imperfetto używamy, gdy chcemy opisać czynności lub wydarzenia odbywające się w tym samym czasie. Za pomocą tego czasu wskazujemy również na czynności powtarzalne, zwyczaje.

Często używanymi określeniami będą:

• ogni giorno (settimana, mese, anno) – każdego dnia (tygodnia, miesiąca, roku)
  

  Maria mi telefonava ogni giorno.

  Maria dzwoniła do mnie każdego dnia.

• tutto + rodzajnik określony + jednostka czasu, np. tutti i giorni, tutte le settimane, tutti i mesi, tutti gli anni (konstrukcja równoznaczna powyższej z ogni)
  

  Tutte le mattine mi alzavo alle sei perché cominciavo il lavoro alle sette.

  Każdego ranka [dosł. wszystkie poranki] wstawałem o szóstej, bo zaczynałem pracę o siódmej.

• ogni volta che – za każdym razem, gdy
  

  Ogni volta che incontravo Marco, mi raccontava delle sue avventure.

  Za każdym razem, gdy spotykałem Marka, opowiadał mi o swoich przygodach.

• mentre – podczas gdy
  

  Mentre guardavo la televisione, mia sorella preparava la cena.

  Kiedy oglądałam telewizję, moja siostra przygotowywała kolację.

• a + liczebnik + jednostka czasu, w której wyrażamy wiek, np. a due mesi – w wieku dwóch miesięcy; a cinque settimane – w wieku pięciu tygodni. Możemy też użyć wyrażenia all’età di – dosł. w wieku, np. all’età di due mesi – w wieku dwóch miesięcy.
  

  A otto anni non sapeva ancora leggere.

  W wieku ośmiu lat nie umiał jeszcze czytać.

• da bambino / da bambina – jako dziecko; da giovane – w młodości
  

  Da bambino Giuseppe era molto timido.

  Jako dziecko Józef był bardzo nieśmiały.

Ciekawostka

Włoskie bajki zaczynają się zwykle od słów:

Podobnie jak w czasie teraźniejszym (ci è – c’è) przysłówek miejsca ci skracamy do c’ przed formami czasownika essere rozpoczynającymi się od e (ci ero – c’ero). 

Ci często można przetłumaczyć jako ‘tu’ albo ‘tam’, bo odnosi się do miejsca, o którym była już mowa. Zazwyczaj jednak nie tłumaczymy go w ogóle. Najczęściej pojawia się z czasownikiem essere.

Imperfetto – odmiana czasowników regularnych

Większość czasowników w czasie imperfetto odmienia się w sposób regularny. Formy imperfetto tworzymy za pomocą końcówek z głoską -v-. Zwróć uwagę na tabele poniżej, w których została przedstawiona odmiana czasowników z trzech grup.

Odmiana czasowników regularnych z końcówką -are

Pierwsza grupa czasowników w czasie imperfetto odmienia się następująco:

cantare – śpiewać

Odmiana czasowników regularnych z końcówką -ere

Czasowniki zakończone na -ere w imprefetto przyjmują następujące końcówki:

prendere – brać

Na przykład:

Odmiana czasowników regularnych z końcówką -ire

Czasowniki zakończone na -ire, niezależnie od tego, czy w czasie teraźniejszym odmieniają się z cząstką -isc- (np. czasownik finire), czy bez niej, otrzymują jednakowe końcówki. Spójrz na poniższe przykłady:

partire – wyruszać

Przykład użycia imperfetto w zdaniu:

finire – kończyć

Spójrz na przykład:

Czasowniki zwrotne w imperfetto

Formy imperfetto od czasowników zwrotnych tworzymy tak samo jak czas teraźniejszy – odmieniony zaimek zwrotny poprzedza formę czasownikową.

lavarsi – myć się

Imperfetto – odmiana czasowników nieregularnych

Tylko kilka czasowników odmienia się nieregularnie w czasie imperfetto. W większości nieregularność polega na tym, że formy tworzymy nie od bezokolicznika, lecz od 1. lub 3. os. lp.

• dire – mówić (dicevo, dicevi, diceva, dicevamo, dicevate, dicevano)

• bere – pić (bevevo, …)

• fare – robić (facevo, …)

• tradurre – tłumaczyć (traducevo, …)
  W ten sam sposób odmieniają się inne czasowniki zakończone na -urre, np. condurre – prowadzić; dedurre – dedukować; produrre – produkować.

• proporre – proponować (propone-vo, …)
  Tak samo odmieniają się inne czasowniki utworzone od porre – kłaść, stawiać, np. comporre –komponować; esporre – eksponować, wystawiać.

Czasownik essere (być) odmieniamy w następujący sposób:

Podsumowanie

Zapamiętaj, że imperfetto to czas przeszły niedokonany, który wyraża czynność w trakcie jej trwania. Używamy go m.in. do opisywania narracji, czynności trwających równolegle czy powtarzalnych. Większość czasowników w czasie imperfetto odmienia się regularnie, ich formy tworzymy za pomocą końcówek z głoską -v-.

Facciamo pratica!

Przetłumacz zdania z języka polskiego na włoski, wykorzystując czas imperfetto.

1. Gdy mieszkałam we Włoszech, studiowałam na uniwersytecie we Florencji.

   Quando abitavo in Italia, studiavo all’università di Firenze.

2. Wczoraj Maria nie czuła się dobrze. Bolała ją głowa i nie miała ochoty wychodzić z domu.

   Ieri Maria non si sentiva bene. Aveva mal di testa e non aveva voglia di uscire di casa.

3. W zeszłym roku nasze córki często spały u dziadków, gdy ja i mój mąż pracowaliśmy w nocy.

   L’anno scorso, quando io e mio marito lavoravamo di notte, le nostre figlie dormivano spesso dai nonni.

4. Pinokio często kłamał.

   Pinocchio diceva spesso le bugie.

5. Wcześniej piłem dużo mleka, ale teraz mi szkodzi i już go nie piję [dosł.: nie piję go więcej].

   Prima bevevo tanto latte, ma ora mi fa male e non lo bevo più.

6. Było zbyt gorąco i Józef nie mógł [dosł.: nie dawał rady] się skoncentrować.

   Faceva troppo caldo e Giuseppe non riusciva a concentrarsi.

7. Dzieci były już zmęczone, ale nie chciały jeszcze wracać do domu.

   I bambini erano già stanchi, ma non volevano ancora tornare a casa.

8. W młodości dużo podróżowałem i często zmieniałem pracę.

   Da giovane viaggiavo tanto e cambiavo spesso lavoro.

9. Podczas gdy tłumaczyłem zdania, słuchałem włoskiego radia.

   Mentre traducevo le frasi, ascoltavo la radio italiana.

10. Stefan był tak szczęśliwy, że skakał z radości.

    Stefano era così felice che saltava di gioia.

Pokaż odpowiedzi