W języku włoskim wyróżniamy rodzajniki określone, nieokreślone i cząstkowe. O tych pierwszych możesz przeczytać tutaj: rodzajnik określony w języku włoskim.
Dla przypomnienia – rodzajników określonych używamy w sytuacji, gdy mówimy o czymś, co jest znane, o konkretnej rzeczy. Poza tym odpowiadają one zaimkom „ten”, „ta”, „to”. W rodzaju męskim w liczbie pojedynczej mamy następujące rodzajniki określone: il, lo, l’, natomiast w liczbie mnogiej – i, gli. W rodzaju żeńskim w liczbie pojedynczej pojawia się rodzajnik la oraz l’, a w liczbie mnogiej tylko rodzajnik le.
Rodzajniki nieokreślone stosujemy natomiast wtedy, gdy wspominamy o czymś po raz pierwszy lub tam, gdzie po polsku powiedzielibyśmy „jakiś”, „jakaś”, „jakieś”.
Przyjrzyj się tabeli poniżej:
Rodzaj męski | Rodzaj żeński | |
|---|---|---|
Liczba pojedyncza | un, uno | una, un’ |
Liczba mnoga | dei, degli | delle |
W rodzaju męskim w liczbie pojedynczej wyróżniamy dwa rodzajniki nieokreślone: un i uno. Rodzajnik un postawimy przed rzeczownikami, które łączą się z rodzajnikiem określonym il lub l’, np.
un cane – (jakiś) pies
il cane – (ten, konkretny) pies
un amico – (jakiś) przyjaciel
l’amico – (ten, konkretny) przyjaciel
Rodzajnik nieokreślony uno odpowiada rodzajnikowi określonemu lo. Stawiamy go przed rzeczownikami rozpoczynającymi się od:
z – uno zaino (plecak)
s + spółgłoska – uno sbaglio (pomyłka)
ps – uno psicologo (psycholog)
gn – uno gnomo (krasnoludek)
x – uno xilofono (ksylofon)
y – uno yogurt (jogurt)
W rodzaju żeńskim w liczbie pojedynczej mamy dwa rodzajniki nieokreślone: un’ oraz una.
Pierwszy stawiamy przed rzeczownikami rozpoczynających się od samogłoski. Należy pamiętać o apostrofie, który pojawia się w rodzaju żeńskim: un’amica – (jakaś) przyjaciółka. W rodzaju męskim po rodzajniku un nie występuje apostrof, np. un amico – (jakiś) przyjaciel. Rodzajnik una postawimy przed pozostałymi rzeczownikami – rozpoczynającymi się od spółgłoski, np. una donna – (jakaś) kobieta.
Rodzajnik nieokreślony nie ma liczby mnogiej. Zamiast niego można użyć form: dei, degli, delle. Są to tzw. rodzajniki cząstkowe. Przetłumaczymy je jako: niektórzy/niektóre, kilka, jacyś/jakieś. Poprzedzają one rzeczowniki policzalne. Zauważ, że stosujemy je według zasad użycia rodzajników określonych: i, gli, le.
Przykładowo w rodzaju męskim rodzajnikowi określonemu i odpowiada rodzajnik cząstkowy dei, a rodzajnikowi określonemu gli – degli. Spójrz na poniższe przykłady:
dei signori – jacyś panowie
degli zaini – jakieś plecaki
degli alberghi – jakieś hotele
W rodzaju żeńskim w liczbie mnogiej pojawi się rodzajnik cząstkowy delle:
delle signore – jakieś panie
delle attrici – jakieś aktorki
Rodzajnik cząstkowy występuje także w liczbie pojedynczej, stawiamy go przed rzeczownikami niepoliczalnymi. Jego formy to: del, dello, dell’, della. Mają one znaczenie trochę, nieco, pewna część całości i można je zastąpić zwrotem un po’ di, np. del pane = un po’ di pane – trochę chleba. Spójrz na poniższe przykłady:
del sale – trochę soli
dello zucchero – trochę cukru
della farina – trochę mąki
dell’acqua – trochę wody
Rodzajników cząstkowych używamy rzadziej niż określonych i nieokreślonych.
Przetłumacz podane poniżej zdania z języka polskiego na włoski, stosując zasady opisane powyżej.
