Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego w języku włoskim (Pronomi diretti)

Z tego artykułu dowiesz się, czym są zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego i kiedy ich używamy. Przyjrzymy się formom dopełnienia bliższego, a więc odpowiadającym polskiemu biernikowi (kogo? co?).

W przeciwieństwie do polskich rzeczowników, włoskie mają jednakową postać we wszystkich przypadkach gramatycznych. Formy zaimków osobowych podpowiadają nam, z jakim przypadkiem mamy do czynienia. Przyjrzyjmy się zaimkom występującym w mianowniku oraz w bierniku.

Zaimki osobowe w mianowniku i w bierniku

W mianowniku zaimki osobowe to:

W bierniku, połączone z czasownikiem, mają następujące formy:

Przedstawione w tabeli formy zaimków w bierniku są formami nieakcentowanymi. Stawiamy je zwykle przed czasownikiem. Powiemy zatem:

• mi ascolti – słuchasz mnie

• ti amo – kocham cię

• lo prendo – biorę go

• la chiude – zamyka ją

• La prego – proszę pana/panią

• ci conoscono – znają nas

• vi sento – słyszę was

• li vedo – widzę ich

• le compro – kupuję je.

Uwaga! 

Niektóre włoskie czasowniki łączące się z biernikiem w języku polskim wymagają rzeczownika w innym przypadku. Spójrz na podane poniżej przykłady:

• Aiuti la tua mamma nel giardino? Sì, la aiuto.

  Pomagasz swojej mamie w ogrodzie? Tak, pomagam jej.

• Devi ringraziare tuo fratello. Sì, lo ringrazio domani.

  Musisz podziękować swojemu bratu. Podziękuję mu jutro.

• Vi aspetto da un’ora!

  Czekam na was od godziny!

Po polsku powiemy pomagać (komu?) mamie, po włosku aiutare la mamma, dosł. pomagać (kogo?) mamę. Podobnie dziękować (komu?) bratu – ringraziare il fratello, dosł. dziękować (kogo?) brata; czekać na kogoś – aspettare qualcuno, dosł. czekać kogoś. Znajdzie to odzwierciedlenie w użyciu zaimków. Innymi czasownikami tworzącymi odmienne konstrukcje składniowe w języku polskim i włoskim są:

• disturbare – przeszkadzać (po włosku powiemy: przeszkadzać kogoś)
  

  Marco disturba sua sorella. Marco la disturba.

  Marco przeszkadza swojej siostrze. Marco jej przeszkadza.

• pagare – płacić (po włosku powiemy: płacić coś)
  

  Pago le spese. Le pago.

  Płacę za zakupy. Płacę za nie.

Użycie zaimków z czasownikami modalnymi

Zasady użycia zaimków w bierniku z czasownikami modalnymi z bezokolicznikiem są takie same jak zaimków zwrotnych. Możemy dołączyć formę zaimkową do bezokolicznika (w miejsce ostatniego -e) lub poprzedzić zaimkiem całą formę czasownikową:

• Le tue scarpe sono sporche, devi pulirle. / Le tue scarpe sono sporche, le devi pulire.

  Twoje buty są brudne, musisz je wyczyścić.

• Posso chiamarlo. / Lo posso chiamare.

  Mogę do niego zadzwonić.

Zdania przeczące

W zdaniach przeczących zaimek znajdzie się między przeczeniem a czasownikiem.

Spójrz na poniższe przykłady:

• Questa borsa è brutta. Non la voglio.

  Ta torebka jest brzydka. Nie chcę jej.

• Signor Verdi, non La voglio offendere ma si sbaglia.

  Panie Verdi, nie chcę pana obrazić, ale myli się pan.

• Questo ragazzo è nuovo. Non lo conosco.

  Ten chłopak jest nowy. Nie znam go.

Formy akcentowane zaimków w bierniku

Jeśli chcemy położyć akcent na zaimek (np. po to, by zaznaczyć opozycję), stawiamy go po czasowniku: amo te, non Stefano – kocham ciebie, nie Stefana. Bez podkreślania opozycji powiemy ti amo – kocham cię. Zwróć uwagę, że formy akcentowane zaimków w bierniku są w większości tożsame z mianownikiem. Różnią się jedynie formy 1. i 2. os. lp.

Na przykład:

Q&A – domanda e risposta

• Jakiemu polskiemu przypadkowi odpowiadają formy dopełnienia bliższego w języku włoskim?
  Odpowiadają polskiemu biernikowi (kogo? co?).

• Jakie pronomi diretti zastosujemy dla trzeciej osoby liczby pojedynczej?
  Dla lei (ona) będzie to la, a dla lui (on) – lo.

• Jakie pronomi diretti zastosujemy dla trzeciej osoby liczby mnogiej?
  Będą to le w rodzaju żeńskim oraz li w rodzaju męskim.

• Czy w języku włoskim przypadek rzeczownika łączącego się z czasownikiem zawsze odpowiada przypadkowi w języku polskim?
  Nie. Przykładem są czasowniki aiutare, ringraziare czy aspettare, które w języku włoskim łączą się z biernikiem, a w polskim – z celownikiem.

• W jaki sposób używamy zaimków w bierniku z czasownikiem modalnym?
  Możemy ich użyć na dwa sposoby: dołączyć formę zaimkową do bezoko­licznika (w miejsce ostatniego -e) lub poprzedzić zaimkiem całą formę czasownikową.

• W którym miejscu znajdzie się zaimek w zdaniach przeczących?
  Między przeczeniem a czasownikiem.

• Jak brzmią formy akcentowane zaimków w bierniku dla pierwszej i drugiej osoby liczby pojedynczej?
  Me oraz te.

Facciamo pratica!

• Wykorzystując podane powyżej zasady, przetłumacz zdania z języka polskiego na włoski.

1. Zawieziesz nas na dworzec?

   Ci porti alla stazione?

2. Okna są zamknięte, otworzysz je, proszę?

   Le finestre sono chiuse, le apri, per favore?

3. W tekście jest wiele błędów, poprawię je wszystkie.

   Nel testo ci sono tanti errori, li correggo tutti.

4. Czekam na ciebie na przystanku autobusowym.

   Ti aspetto alla fermata dell’autobus.

5. Ten program nie działa. Nie mogę go zainstalować.

   Questo programma non funziona. Non posso installarlo.

Pokaż odpowiedzi

• Uzupełnij luki odpowiednim zaimkiem osobowym w funkcji dopełnienia bliższego.

1. Hai già le foto di Giuseppe? __ voglio vedere!

   Hai già le foto di Giuseppe? Le voglio vedere! (Masz już zdjęcia Józefa? Chcę je zobaczyć!)

2. Non so far__.

   Non so farlo. (Nie umiem tego zrobić.)

3. Vedi? Lei preferisce __!

   Vedi? Lei preferisce me! (Widzisz? Ona woli mnie!)

4. Vengono anche Stefano e Giuseppe. __ conoscete?

   Vengono anche Stefano e Giuseppe. Li conoscete? (Przyjdą też Józef i Stefan. Znacie ich?)

5. Professore, __ ringrazio per la sua pazienza.

   Professore, La ringrazio per la sua pazienza. (Panie profesorze, dziękuję panu za pana cierpliwość.)

Pokaż odpowiedzi