Ne i określenia ilości – ne e le espressioni di quantità
Barbara
czwartek, 29 maja 202529.05.2025
Język:
W tym artykule omówimy użycie włoskiego zaimka ne oraz innych określeń, które stosujemy, gdy mówimy o ilości lub liczbie.
Zaimek ne
Gdy mowa o ilości lub liczbie czegoś, stosujemy po włosku zaimek ne. Oznacza on, że wskazana ilość jest częścią większej całości. Podobnie jak w kontekstach z ci często pomija się go w tłumaczeniu na polski (o cząstce ci pisaliśmy tutaj: C’è i ci sono).
Spójrz na podane poniżej przykłady zdań:
Non conosco tante lingue straniere. Ne parlo solo due.
Nie znam wielu języków obcych. Mówię tylko dwoma.
Mancano le sedie. Ne porto ancora tre.
Brakuje krzeseł. Przyniosę jeszcze trzy.
Ho tanta frutta, ne vuoi un po’?
Mam dużo owoców, chcesz trochę?
Vedi una soluzione? Io non ne vedo nessuna.
Widzisz jakieś rozwiązanie? Ja nie widzę żadnego.
Jak widzisz, w podanych wyżej zdaniach zaimek ne nie został przetłumaczony. W drugim i trzecim zdaniu moglibyśmy go przetłumaczyć jako ich: „(…) Przyniosę ich jeszcze trzy”, „(…) chcesz ich trochę?”.
Jednostki miary
Przyjrzyjmy się najważniejszym jednostkom miary w języku włoskim. Podzielimy je na pięć kategorii:
waga (il peso):
grammo – gram
etto – 10 dag
chilogrammo*– kilogram
tonnellata – tona
objętość (il volume):
litro – litr
długość (lunghezza):
metro – metr
centimetro – centymetr
chilometro – kilometr
miglia – mila
temperatura (la temperatura):
grado Celsius – stopień Celsjusza
czas (il tempo):
secondo – sekunda
minuto – minuta
ora – godzina.
*Podobnie jak w polszczyźnie we włoskim funkcjonuje skrót chilo (kilo) od rzeczownika kilogram (chilogrammo).
Oto przykładowe zdania zawierające jednostki miary:
Mi servono duechili di patate.
Potrzebuję dwóch kilo ziemniaków.
Devo comprare un litro di latte.
Muszę kupić litr mleka.
Ci fermiamo tra dieci chilometri.
Zatrzymamy się za dziesięć kilometrów.
Oggi a Milano ci sono 20 gradi Celsius.
Dziś w Mediolanie jest 20 stopni Celsjusza.
Tra cinque minuti si comincia la lezione di matematica.
Za pięć minut zaczyna się lekcja matematyki.
Określenie braku
Nawet gdy mówimy o braku, o liczbie równej zero, używamy zaimka ne.
Non ho nessuna idea (Non ne ho nessuna)
Nie mam żadnego pomysłu.
Non ho nessun dubbio (Non ne ho nessuno)
Nie mam żadnej wątpliwości.
Jak widzisz, przeczenie non stoi przed całym wyrażeniem, a więc przed zaimkiem ne.
Nessuno (żaden), podobnie jak po polsku, dostosowuje rodzaj do rzeczownika, do którego się odnosi.
Zaimek ten przed rzeczownikiem zachowuje się tak jak rodzajnik nieokreślony, dlatego nessun dubbio, ale nessuno scherzo (żaden żart). O rodzajniku nieokreślonym możesz przeczytać tutaj.
Uwaga! W zdaniach z zaimkiem tutto (wszystko) nie używamy ne. Gdy mowa o całości, używamy zaimków w bierniku (więcej o nich w artykule Pronomi diretti). Spójrz na poniższy przykład:
Le lettere sono già pronte? Le spedisco tutte domani mattina.
Listy są już gotowe? Wyślę wszystkie jutro rano.
Zaimek ne z czasownikami modalnymi
Ne z czasownikami modalnymi zachowuje się tak jak zaimki zwrotne oraz zaimki w bierniku i celowniku – może poprzedzać całą konstrukcję czasownikową jako oddzielny wyraz lub połączyć się z bezokolicznikiem (wstawiamy je w miejsce ostatniego -e).
Questi biscotti sono buonissimi. Ne voglio comprare ancora due pacchetti.
Te ciastka są pyszne. Chcę kupić (ich) jeszcze dwa opakowania.
lub: Voglio comprarne ancora due pacchetti.
Non c’è più acqua, ne devo aprire un’altra bottiglia.
Nie ma już wody, muszę otworzyć kolejną butelkę.
lub: Non c’è più acqua, devo aprirne un’altra bottiglia.
Podobnie jak zaimki i cząstkę ci również ne przyłączamy do form trybu rozkazującego w 2. os. lp. i lm. oraz w 1. os. lm., np.:
Non c’è più latte, comprane un litro.
Nie ma już mleka, kup (go) litr.
Gli spinaci sono buoni, prendetene ancora un po’.
Szpinak jest dobry, weźcie (go) jeszcze trochę.
Abbiamo molti film nuovi. Guardiamone uno stasera.
Mamy dużo nowych filmów. Obejrzyjmy jeden dziś wieczorem.
Pozostałe określenia ilości
Inne określenia, których używamy w języku włoskim, aby określić ilość czegoś, to np.:
fetta – porcja czegoś, co kroimy, a więc „kawałek”, np. tortu (una fetta di torta), ale również „plasterek”, np. szynki (una fetta di prosciutto), lub „kromka chleba” (una fetta di pane)
trancio – porcja ryby (un trancio di pesce), ale też trójkątny kawałek pizzy (un trancio di pizza)
cucchiaio – łyżka
cucchiaino – łyżeczka
pizzico – szczypta.
Podsumowanie
Zaimek ne wskazuje na część większej całości. Używa się go także z jednostkami miary i innymi określeniami ilości. Możemy go również zastosować, gdy mówimy o braku czegoś. Zaimek ne z czasownikami modalnymi może występować przed całą konstrukcją czasownikową lub łączyć się z bezokolicznikiem. W trybie rozkazującym ne przyłącza się do form czasownika.
Chcesz opanować włoską gramatykę?
Rozpocznij naukę włoskiego w aplikacji do nauki języków Prestonly. Wypróbuj bezpłatnie przez 7 dni i zyskaj:
Dostęp do nauki wybranego języka i 4 tryby nauki: fiszki, słuchanie, pisanie, wymowa.
Ponad 1200 lekcji z zakresu codziennej komunikacji, słownictwa, gramatyki i języka biznesowego.
Inteligentny Algorytm Powtórek, który analizuje Twoje postępy w nauce.
Ponad 250 godzin nagrań prawdziwych native speakerów.